آثار مخرب پلاستیک بر محیط زیست

آثار مخرب پلاستیک بر محیط زیست

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره صنعت و مدیریت_دپارتمان محیط زیست

پلاستیک ها، سرزمین ما را اشغال می کند  

 زمانی که این کیسه ها و ظروف، جایگزین اسلاف پارچه ای و کاغذی خود شدند شاید کمتر کسی فکر می کرد

در آینده ای نزدیک همین جایگزین ها، تبدیل به یکی از معضلات اصلی محیط زیست شوند.

براساس تحقیقات انجام شده تنها در ایران سالانه بیش از ۳ میلیون تن پلاستیک تولید می شود.

بیشتر این پلاستیک ها نیز بادوام هستند و صد ها سال طول می کشد تا به خودی خود تجزیه و نابود شوند.

یکی دیگر از این ویژگی‌ها که از لحاظ محیط ‌زیستی خطرناک اما از نگاهی نیز دارای اهمیت است

ماندگاری آن است، البته این ماندگاری بسته به نوع استفاده آن وسیله دارد.
اما فاجعه ای که در حال رخ دادن است و دنیا را از لحاظ محیط ‌زیست به شدت تهدید می‌کند زباله‌های پلاستیکی هستند.
در مقاله‌های علمی گفته می‌شود که یکی از عوامل موثر در ایجاد آلودگی محیط ‌زیست، دفن کردن زباله‌ها،

به آب ریختن و یا سوزاندن آنها است، بیشتر این ضایعات کاغذهای باطله، مقوا و کارتن، شاخه و برگ گیاهان،

پلاستیک و لاستیک‌هایی است که به صورت ضایعات درآمده است.

زندگی مدرن علاوه بر رفاهی که برای انسان به همراه دارد گاه ضررهای جبران ناپذیری را نصیب او می کند. 

کیسه های پلاستیکی و ظروف یک بار مصرف نیز در این مورد مصداق دارند.

زمانی که این کیسه ها و ظروف، جایگزین اسلاف پارچه ای و کاغذی خود شدند شاید کمتر کسی فکر می کرد

در آینده ای نزدیک همین جایگزین ها، تبدیل به یکی از معضلات اصلی محیط زیست شوند.

براساس تحقیقات انجام شده تنها در ایران سالانه بیش از۳ میلیون تن پلاستیک تولید می شود.

بیشتر این پلاستیک ها نیز بادوام هستند و صد ها سال طول می کشد تا به خودی خود تجزیه و نابود شوند.

در دنیا تلاش هایی برای جلوگیری از آلودگی طبیعت به پلاستیک انجام گرفته است؛ سازمان ملل کنوانسیونی

را وضع کرد که طی آن، تمام موادی که مستقیما به آب ریخته می شوند باید زیست تجزیه پذیر باشند.

امروزه بسیاری از دولت های اروپایی همچون ایتالیا و دانمارک برای هر کیسه

نایلون تجزیه ناپذیر ۱۵ سنت از شهروندان مالیات می گیرند.

این روزها در ایران هم فعالیت هایی برای استفاده از پلاستیک های قابل تجزیه و کم کردن استفاده

از پلاستیک های معمولی آغاز شده است اما تا رسیدن به نتیجه، راهی دراز درپیش است؛

از جمله این کارها فعالیت شهرداری تهران است که می خواهد استفاده از کیسه های نایلونی زیست تجزیه پذیر را ترویج دهد.

در سال های اخیر همیشه هشدارهایی در مورد اثرات سوء استفاده از ظروف یک بار مصرف و پلاستیکی شنیده ایم؛

یعنی گذشته از بحث آسیب رسانی به محیط زیست، استفاده از این ظروف برای سلامت انسان مضر است. 

نایلون برای زمین خطرناک است؛ آن‌قدر خطرناک که اگر شما کیسه‌ای را بی‌جهت و شاید هم با هدف روی زمین رها کنید،

۵۰۰ سال زمان می‌برد تا آثارش از روی زمین پاک شود. در این مدت چه اتفاقی می‌افتد؟

بحرانی ایجاد می‌شود به نام بحران زیست محیطی که اگر مهار نشود فاجعه رخ می‌دهد.

این مسئله البته از آن جهت فاجعه نامیده می‌شود که نه فقط خاک را که شما را هم به عنوان یک انسان درگیر می‌کند،

حیات شما را به خطر می‌اندازد و با از بین بردن طبیعت و تولید گازهای گلخانه‌ای بلایی به سرتان می‌آورد

که از این کیسه‌های به ظاهر سبک و شفاف بعید به نظر می‌رسد. با این توصیف آیا باید کمر به قتل

تک‌تک این کیسه‌ها بست و از چرخه طبیعت به طور کامل حذفشان کرد یا باید جایگزینی برای آن‌‌ها پیدا کرد؟

اما کیسه‌های نایلونی چنان در زندگی امروزی رسوخ پیدا کرده است که به نظر می‌رسد به راحتی نمی‌توانیم

از آن خلاصی پیدا کنیم، زیرا این کیسه‌ها از موادی تهیه شده است که قابل بازگشت به طبیعت نیست و

آثار مخربی روی محیط زیست می‌گذارد و علاوه بر آن رفته‌رفته همه محیط زندگی‌مان به زباله دان بزرگ نایلون تبدیل خواهد شد

و جالب تر آنکه روز به روز خلاقیت در تولید کالاهای نایلونی و یکبار مصرف افزایش پیدا کرده است و

شاهد سفره‌های یکبار مصرف، قاشق و چنگال یکبار مصرف و … هستیم.

ایران نیز جزو کشورهایی است که سالانه مقادیر زیادی لوازم پلاستیکی تولید می کند و
این به خاطر داشتن منابع نفتی و تولیدات پتروشیمی فراوان است
به همین علت کشور ما یکی از عمده تولید کنندگان مواد پلاستیکی به شمار می رود
و از طرف دیگر مهم ترین دلیلی که سبب استفاده هرچه بیشتر
از کیسه های پلاستیکی شده است، قیمت ناچیز آنها در مقایسه با کیسه های پارچه ای و کاغذی می باشد.
اما غافل از این موضوع هستیم که هزینه جمع آوری، بازیافت،
امحاء این مواد و از همه مهم تر هزینه زیان و خسارات زیست محیطی ناشی از
پراکندگی آنها در محیط زندگی غیرقابل محاسبه و بسیار گزاف می باشد.
زیرا پلاستیک غیرقابل تجزیه است و کیسه های نایلونی و کیسه زباله به طور متوسط ۵۰۰ سال در محیط باقی می مانند.
کیسه های پلاستیکی به علت سبکی به راحتی به همراه باد همه جا پخش می شوند و بیشتر آنها سر از دریا و مناطق طبیعی
و حفاظت شده در آورده و موجبات آلودگی دریا و خاک و در نهایت محیط زیست را فراهم خواهند کرد
و چنانچه این مواد سوزانده شوند باعث تولید اسید کلریدریک، گاز سمی دیوکسین و در نهایت باعث آلودگی هوا خواهند شد.
متاسفانه در کشور ما استفاده از کیسه های یک بار مصرف به نوعی رفتار متمدنانه تبدیل شده است.
درحالی که در بسیاری از کشورهای پیشرفته که خود این فرهنگ را
در برهه های زمانی مختلف تجربه کرده اند، استفاده از این مواد کاهش یافته است.

به طور کلی دو روش اصلی برای حل مشکل زباله های پلاستیکی وجود داره:

:۱بازیافت۲. تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر
بازیافت به فرایندهایی گفته می شه که در آنها از زباله های پلاستیکی به نحوی استفاده می شه.

روش های بازیافت در سه دسته جای می گیرند:۱- بازیافت انرژی۲- بازیافت مکانیکی۳- بازیافت شیمیایی

در بازیافت انرژی زباله به عنوان یک سوخت سوزانده می شه.

باید توجه کرد که بازده انرژی (انرژی حاصل از سوختن واحد وزن سوخت)

پلاستیک ها نسبت به سوخت های فسیلی مرسوم بیشتره.
بازیافت مکانیکی اون چیزیه که توی ذهن بیشتر ما هست،

یعنی خرد کردن و استفاده یک محصول پلاستیکی در ساخت یک قطعه.

البته نه به اون سادگی که به نظر میاد. در این روش باید نکات زیادی رو در نظر گرفت

(که البته توی کشور خودمون کمتر بهش توجه میشه). مثلا برای ساخت قطعات حساس تر

سازمان های مربوطه مقدار مجاز پلاستیک بازیافتی در اون قطعه رو تعیین می کنند.
در بازیافت شیمیایی پلاستیک به وسیله روش های شیمیایی به مواد دیگری

(اغلب مواد اولیه یا میانی) تبدیل میشه. این روش نسبت به دو روش

دیگه جدیدتره ولی هنوز از نظر اقتصادی به صرفه نیست. اما بسیار مورد توجه هست.

به عنوان مثال میشه به تهیه رزین پلی استر از بطری های نوشابه (از جنس پلی اتیلن ترفتالات یاPET ) اشاره کرد.