تراریخته یعنی چه؟ چرا می گویند خطرناک است؟
پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_دپارتمان محیط زیست
تراریخته یعنی چه؟ این سوالیست که اکثر ایرانیان می خواهند پاسخ آن را یافته و در مورد آن بدانند.
این روزها مطالب ضدونقیض زیادی در رابطه با محصولات تراژن یا تراریخته وجود دارد، گاهی اوقات
گفته می شود که این محصولات باعث سرطان و افزایش مقاومت بدن در مقابل داروها می شوند
و حتی گفته می شود که برخی از محصولات ارگانیک هم می توانند باعث سرطان می شوند و…
محققان و مجامع علمی همگی اتفاق نظر دارند که غذاهای درست شده از محصولات تراریخته
اگر قبل از عرضه به بازار مورد آزمایش دقیق قرار بگیرند در مقایسه با محصولات معمولی پرخطرتر نمی باشند.
اما مخالفان نگرانی های زیست محیطی، ایمن بودن یا نبودن و نیاز یا عدم نیاز به این محصولات
را دلیل مخالفت خود ابراز می دارند و خواستار وضع قوانینی برای عدم استفاده از این محصولات می باشند.
از زمان ورود این محصولات به چرخه غذایی و عرضه آنها به بازار، بحث‌ها و بایدها و نبایدهای
زیادی درباره آنها وجود داشته است که باعث سردرگمی و نگرانی مردم می شود و همین
موضوع ما را برآن داشت تا در این زمینه تحقیق کنیم و تاحد امکان برخی از مسائل و
موضوعات مربوط به محصولات گیاهی تراریخته را برای شما عزیزان روشن کنیم.
گر بخواهیم دقیقاً بگوییم که محصولات تراریخته چیست باید بگوییم محصولات
دستکاری ژنتیکی می شوند تا صفت جدیدی وارد آنها شده که در آنها وجود ندارد؛
به عبارت دقیق تر محصولاتی که با وارد کردن ژن های انسان و حیوانات درون
بذرهای کشاورزی تولید می شوند را محصولات دستکاری شده ژنتیکی می نامیم.
اگر بخواهیم این موضوع را با ذکر یک مثال توضیح دهیم می توانیم به جداکردن
ژن تولید کننده سم از باکتری و انتقال آن به ذرت یا سویا اشاره کرد تا این
محصولات خودشان سم را تولید کرده و دچار آفت‌زدگی نشوند.
سطح زیر کشت جهانی گیاهان اصلاح شده ژنتیکی (GMP) به طور مداوم
در حال افزایش بوده و در سال ۲۰۱۱ به ۱۶۰ میلیون هکتار رسید.
این گیاهان اصلاح ژنتیکی شده شامل سویا، ذرت، پنبه، کلزا
و چغندرقند می باشند که برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ تجاری سازی شدند.
مزایا و معایب استفاده از محصولات تراریخته
مزایا:
- محصولاتی با مواد مغذی بیشتر تولید می شود.
- سریعتر رشد می کنند.
- در برابر سموم دفع آفات مقاوم تر هستند.
- بازدهی محصول را افزایش می دهند.
- در تولید محصول از کود کمتری استفاده می شود.
معایب:
- مطالعات نشان داده اند که ذرت و سویا اصلاح شده از نظر ژنتیکی که موش ها از آنها تغذیه می کنند خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های کبد و کلیه ایجاد می کنند.
- GMP ها همیشه به طور کامل آزمایش نمی شوند. کوتاهترین زمان تست GMP فقط ۹۰ روز است که ممکن است زمان کافی برای فهمیدن و بررسی تمام خطرات نباشد.
- GMP می تواند بر افراد مبتلا به آلرژی تأثیر گذاشته و آلرژی آنها را تشدید کند.
- گرچه GMP با هدف کاهش میزان استفاده از سموم دفع آفات تولید شده، اما همیشه اینگونه نیست. با مقاوم تر شدن علف های هرز و باکتری ها به سموم دفع آفات، در حقیقت کشاورزان بیشتر از سموم دفع آفات استفاده می کنند تا از این طریق محصول تحت تأثیر قرار نگیرد.
- اغلب محصولات GMP به طور واضح برچسب گذاری نشده اند، به این معنی که مردم حق تصمیم گیری ندارند که آیا می خواهند محصولات GMP مصرف کنند یا نه.
- آزمایش GMP غالباً بر روی حیوانات انجام می شود که برخی از مردم آن را نقض حقوق حیوانات می دانند.
- تولید بیش از حد غذاهای تراریخته با گذشت زمان ناکارآمد خواهد شد زیرا آفاتی که این سموم برای جلوگیری از آن استفاده می کنند ممکن است در نهایت باعث مقاومت نسبت به آنها شود.
- باعث افزایش هزینه های زراعت و تمایل بیشتر به سمت بازاریابی کشاورزی می شود که با سود غیراخلاقی کار می کنند.
- تنوع زیستی محصولات را کاهش می دهد.
آیا محصولات تراریخته برای محیط زیست ضرر دارد؟
طرفداران استفاده از محصولات دستکاری شده ژنتیکی، تجزیه تدریجی سموم استفاده شده
برای این محصولات در خاک به موادی مثل دی اکسید کربن و فسفر و همچنین تنوع گونه های
زیستی و دوام آنها به علت انتقال ژن از یک موجود به موجود دیگر را دلیل موافقت خود عنوان می کنند.
مخالفان و منتقدان می گویند این سموم باعث آلودگی خاک و آب شده و برخلاف آنچه گفته
شده تجزیه نمی‌شوند و می توانند وارد چرخه غذایی شده و انسان را بیمار کنند
همچنین این کار نظم و تعادل طبیعت را برهم می زند و حاصلخیزی خاک را از بین می برد.
طبق تخقیقات انجام شده محصولات دستکاری شده ژنتیکی احتمال سرطان‌زایی بیشتری دارند.
کدامیک از محصولات موجود در بازار ایران تراریخته است؟
اخیراً در رسانه‌ها اعلام می‌شود که در بازار ایران هیچ محصول تراریخته‌ای وجود ندارد!
که بیانگر عدم آگاهی یا انکار این افراد (به هر دلیلی) می باشد. طی چند سال گذشته
اطلاع‌رسانی‌های زیادی در این مورد صورت گرفته، در ضمن آگاهی مردم در مورد سبک
زندگی افزایش یافته و مردم بیشتر از همیشه نگران خطرات این نوع محصولات برای سلامتی،
محیط زیست، منابع طبیعی و ذخایر ژنتیکی می باشند. بیشترین پرسشی که مردم
مطرح می کنند این است که کدامیک از محصولات موجود در بازار ایران دستکاری شده ژنتیکی است؟
هتر است بدانید که ۲۰ سال است که واردات محصولات دستکاری شده ژنتیکی در ایران
در حال انجام است بدون اینکه هیچ نوع اطلاع رسانی صحیح به مردم انجام شود و این
محصولات کم کم جایگاه خود را در سبد غذایی مردم ایران محکم تر می کنند.
شایان ذکر است که فقط واردات دانه های روغنی دستکاری شده ژنتیکی کلزا،
سویا و ذرت قانونی بوده و این دانه ها حتی مجوز کشت در ایران را ندارند مگر در موارد تحقیقاتی.
اولین محصول تولید شده تراریخته در ایران نوعی برنج مقاوم در برابر کرم ساقه‌خوار برنج Chilo suppressalis می باشد
که در قسمت بعدی مفصل به آن خواهیم پرداخت.
همچنین بهتر است بدانید که کشورهای تولید کننده محصولات دستکاری شده ژنتیکی
به هیچ وجه خودشان مصرف کننده این محصولات نبوده و فقط آنها را به کشورهای دیگر ارسال می کنند.
این نوع محصولات در هیچ جای اتحادیه اروپا کشت نمی شود اما آنها این محصولات را وارد می کنند
ولی با برچسب گذاری روی محصولات به مردم خود حق انتخاب می دهند.
اگر کلمه محصولات تراریخته در ایران را در گوگل جستجو کنید انواع محصولاتی را مشاهده می کنید
که شما از آنها استفاده می کنید اما شاید هیچ اطلاعی در مورد دستکاری شده ژنتیکی بودن آنها ندارید.
ایران نخستین کشور قربانی کشت صنعتی برنج تراریخته
برنج طارم مولایی که درحال حاضر اولین محصول این نوع برنج در خاورمیانه و جزو محصولات
کشاورزی ایران محسوب می شود دارای یک نوع پروتئین خاص به نام cry1ab بوده و در برگ
و ساقه برنج وجود دارد که باعث دفع کرم ساقه خوار و دیگر آفات پروانه ای می شود.
این پروتئین باعث می شود مصرف سموم کشاورزی کاهش یافته، تولید این برنج
از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده و نیازی به سم پاشی شالیزار نیست.
اما آیا این محصول از نظر غذایی سالم است؟
سازمان جهاد کشاورزی از فواید کشت برنج تراریخته می گوید، سازمان حفاظت محیط زیست
در مورد معایب آن برای حیات وحش بحث می کند اما با این حال طبق گفته وزرات بهداشت
و انجام آزمایش های علمی مصرف این محصول هیچ ضرری برای انسان ندارد.
ولی تأسف بار است که این مسئولین تمام تلاش خودشان را می کنند تا به هر دلیلی
کشت بی رویه این محصول برنج در شالیزارهای شمال کشور ایران انجام شود.
این محصول به خاطر سکوت و بی خبری رسانه ای چند سال پیش، جای خود را
در سفره های مردم ایران باز کرده است اما اکنون که مردم از عوارض این نوع محصولات
بر انسان و محیط زیست آگاه تر شده اند سعی می کنند تا در برابر این محصولات مقاومت
نشان داده و ببشتر به سلامتی خود و خانواده و جامعه شان بیندیشند. قضاوت با خود شماست!
انواع بیماری‌زایی تراریخته‌ها بر اساس تحقیقات علمی انجام شده
- طبق اعلام انجمن بین‌المللی تحقیقات سرطان: سرطان زایی گلایفوسیت (علف‌کشی که غالباً در محصولات دستکاری شده ژنتیکی استفاده می شود)
- طبق اعلام آکادمی پزشکی زیست محیطی آمریکا AAEM: اختلالات دستگاه گوارش، اختلالات دستگاه ایمنی بدن، افزایش سرعت پیر شدن و ناباروری
- طبق تحقیقات انجام شده در کانادا: سمی شدن خون مادر و جنین به علت وجود آفت کش ها
- طبق بررسی کارشناسی کتابخانه عمومی علوم PLOS: انتقال DNA محصولات تراریخته و وارد شدن آنها به سیستم گردش خون انسان
- براساس مطالعات جدید انجام شده روی ۱۸ میلیون آمریکایی مبتلا به گلوتن: ابتلا به بیماری سلیاک (نوعی بیماری روده ای و اختلال هضم و آسیب به دیواره روده)
- طبق اعلام کمیسیون اتحادیه اروپا: ناهنجاری و نقص مادرزادی جنین به علت استفاده از سم گلیفوسیت
- اوتیسم، پارکینسون و آلزایمر به علت استفاده از سم گلیفوسیت
- سرطان پستان در زنان
- آسیب به غده هیپوفیز
- سیروز یا نکروز کبد و مشکلات کلیه
۷ راه حل برای بی‌نیازی از واردات زیاده از حد تراریخته‌ها
۱- تولیدات داخلی محصولات ارگانیک در زمین‌های کشاورزی و واردات محصولات غیر تراریخته و طبیعی
۲- برداشت حداکثری بذرهای طبیعی با روش های دفع طبیعی آفات همانند برخی زنبورها یا برخی از کفش دوزک ها
۳- تحقیق درباره درستی و صحت آمارها
۴- استفاده از روشهای کارآمد و طبیعی اصلاح کلاسیک یا افزودن و کاستن طبیعی ژن ها (متأسفانه تمرکز زیادی روی این موضوع نشده و مستلزم تحقیقات گسترده می باشد)
۵- برنامه ریزی برای اصلاح ساختار خاک ها و کشت زمین های انبوه غیر بارور در ایران با راه حل هایی نوین و سرمایه گذاری در این زمینه.
۶- استفاده بهینه از منابع در دسترس و کاهش ضایعات محصولات تولیدی در داخل کشور
۷- عرضه آنلاین تولیدات داخلی در داخل کشور
