
مقدمه
دارک وب بخش بسیار کوچکی از اینترنت است که از چشم اکثر افراد پنهان است؛ اما آیا این فضای تاریک و ناشناس بهشتی برای خلافکاران است یا نگهبانی برای حفظ حریم شخصی کاربران؟
اگر از طرفداران هری پاتر باشید، حتما نام کوچه ناکترن را به خاطر دارید که پر از مغازههایی برای خرید و فروش وسایل خطرناک و غیرقانونی بود و افرادی هم که در این کوچه تاریک و مخوف پرسه میزدند، مشکوک و گاهی خطرناک بودند. چنین کوچهای فقط در دنیای جادویی هری پاتر وجود ندارد و نمونه واقعی آن را میتوان در دنیای خودمان نیز پیدا کرد: جایی به اسم دارک وب که البته حضور فیزیکی ندارد و فقط در اینترنت یافت میشود.
در دارک وب شاید خبری از کمد ناپدیدشونده دنیای هری پاتر نباشد، اما میتوان در آن اسلحه، مواد مخدر، اسکناس تقلبی، حسابهای هک شده نتفلیکس، نرم افزارهایی برای هک کردن کامپیوتر دیگران، اطلاعات ورود به حسابهای بانکی، سنگ اورانیوم، مدارک دانشگاهی جعلی یا حتی قاتل قراردادی پیدا کرد.
البته برخلاف کوچه ناکترن که کاربرد آن تنها برای مقاصد شرورانه است، Dark Web فقط جای فعالیتهای غیرقانونی نیست. مثلا در دارک وب میتوانید عضو کلوب شطرنج بشوید یا به شبکه اجتماعی BlackBook بپیوندید که نسخه دارک فیسبوک است و هیچ اطلاعاتی از کاربر جمعآوری نمیکند. در ضمن، بسیاری از سازمانهای معتبر نیز نسخهای از وبسایت خود را در Dark Web میزبانی میکنند تا کاربرانی که به حریم شخصی خود اهمیت میدهند، با نوعی شنل نامرئی به گشتوگذار در آنها بپردازند.
و البته همانطور که دسترسی به کوچه ناکترن بهراحتی امکانپذیر نیست، دسترسی به Dark Web نیز روشها و پروتکلهای خاص خودش را دارد که در این مقاله با آن آشنا خواهید شد.
Dark Web چیست
بدون شک دنیای اینترنت آنقدر بزرگ است که تقریبا بیانتها به نظر میرسد. در حال حاضر، بیش از ۲ میلیارد وبسایت در اینترنت وجود دارد و هر روز حدود ۵۰۰ هزار وبسایت جدید به این تعداد اضافه میشود. با این حال، این حجم از اطلاعات تنها «نوک کوه یخ» است و بخش عظیمی از اینترنت از دسترس کاربران عادی خارج است. بهطور کلی، اینترنت از لحاظ سطح دسترسی کاربران به اطلاعات به سه ناحیه دستهبندی میشود:
-
سرفیس وب (Surface Web): شامل صفحات وبی است که در موتورهای جستجو مثل گوگل ایندکس شدهاند و برای عموم کاربران در دسترس هستند. در واقع هر چیزی که در گوگل قابل جستجو باشد، بخشی از سرفیس وب است و این بخش کمتر از ۵ درصد اینترنت را شامل میشود.
-
دیپ وب (Deep Web): بخشی در اینترنت است که از چشم کاربران عادی پنهان است. برای مثال، آدرس ایمیل شما بخشی از دیپ وب است، چون توسط موتورهای جستجو ایندکس نشده است. دیپ وب حدود ۹۶ درصد اینترنت را شامل میشود.
-
(Dark Web): دارک وب بخش بسیار کوچکی از دیپ وب است که به عمد از دید عموم پنهان شده است. در دارک وب، ناشناس بودن حرف اول را میزند، برای همین فعالیتهای غیرقانونی و جرائم به وفور در این ناحیه از اینترنت اتفاق میافتند.
نام دارک وب از دارک نت (darknet) گرفته شده است که زیرساختارهایی برای جلوگیری از دسترسی عموم به اطلاعات خاص است. برای مثال، به هر اطلاعاتی که دسترسی به آن، نیازمند خدمات یا اپلیکیشن خاصی است، «دارک»، یعنی تاریک میگویند.
دارک وب شبکهای رمزنگاری شده و ناشناس است که با ارسال ترافیک جستجو و وبگردی کاربر از طریق هزاران گره شبکه در سراسر جهان، ردپای اینترنتی او را میپوشاند. در دارک وب، آدرس IP کاربر مخفی شده تا ردیابی ارتباطات اینترنتی او بسیار دشوار شود.
دارک وب محافظت از IP کاربر را با پنهان کردن آن در چندین لایه رمزنگاری شده و عبور دادن ترافیک او از میان شبکهای از کامپیوترهای تصادفی انجام میدهد که هر یک از آنها پیش از فرستادن داده به دستگاه بعدی، یک لایه رمزنگاری را حذف میکند؛ بدین ترتیب، اطلاعات بهصورت کاملا رندوم و ناشناس منتقل میشود، بهطوریکه نمیتوان مبدا، مقصد یا محتویات آن را شناسایی کرد.
Dark Web چیست «ادامه»
دارک وب برخلاف تصور بسیاری از کاربران، فضای بسیار کوچکی است. تعداد وبسایتهای موجود در دارک وب بین ۷ هزار تا ۳۰ هزار متغیر است و این رقم تنها ۰٫۰۳ درصد کل فضای اینترنت را تشکیل میدهد.
تعداد کاربران روزانه دارک وب مشخص نیست، اما این تعداد نمیتواند عدد قابلتوجهی باشد. پروژه تور که مسئول پنهان کردن هویت کاربران در دارک وب است، مدعی است تعداد کاربران روزانه این شبکه، ۲ میلیون نفر است و تنها ۱٫۵ درصد از کل ترافیک حاضر در این شبکه، از وبسایتهای دارک بازدید میکنند.
در مورد دارک وب زیاد اغراق میشود. درست است که این فضا به خاطر ناشناس بودن کاربران، پتانسیل بالایی برای مقاصد مجرمانه دارد، اما تأثیر این جرائم در مقایسه با تمام جرائم سایبری که هر روز در اینترنت اتفاق میافتد، آنقدرها زیاد نیست. از طرف دیگر، دارک وب آنچنان که تصور میشود، خارج از دسترس قانون نیست. در سال ۲۰۱۱، بیش از ۳۰۰ کاربر دارک وب به خاطر فعالیتهای غیرقانونی دستگیر شدند. در سال ۲۰۲۰، پلیس بینالملل ۱۷۹ فروشنده مواد مخدر فعال در دارک وب را در شش کشور شناسایی و دستگیر کرد.
اگر بخش مجرمانه دارک وب را کنار بگذاریم، این فضا پتانسیل زیادی دارد. در اصل کل اینترنت قرار بود همین باشد: فضایی خارج از کنترل دولتها و قانون؛ جایی که ایدهها میتوانست بدون ترس از کنترل شدن، به اشتراک گذاشته شود.
ورود به دارک وب
از آنجایی که نظارت قانونی بر دارک وب وجود ندارد، خطر آلودگی به بدافزار و سرقت اطلاعات توسط مجرمان سایبری بسیار بالاتر از گشتوگذار در اینترنت معمولی است. به همین خاطر، اگر تصمیم دارید به دارک وب وارد شوید، قبل از هر چیز مطمئن شوید روی سیستمتان نرمافزار آنتی ویروس قوی و مطمئنی نصب شده است. علاوه بر این، لازم است از ابزارهایی برای تغییر IP خود استفاده کنید تا حریم شخصی آنلاینتان حفظ شود و از شما در برابر برخی جرائم سایبری محافظت کند.
رایجترین راه دسترسی به دارک وب استفاده از شبکه تور Tor است. تور مخفف The Onion Router (روتر پیازی) و نرمافزاری آزاد و رایگان است. تور ابتدا به عنوان پروژهای آزمایشی توسط وزارت دفاع آمریکا در سال ۲۰۰۲ آغاز شد. دولت آمریکا این سامانه ناشناس و رمزنگاری شده را برای حفاظت از ارتباطات خود در برابر جاسوسی ایجاد کرد، اما کمی بعد، قابلیتهای رمزنگاری آن توجه شرکتهایی را که دغدغههای امنیتی داشتند، به خود جلب کرد و این پلتفرم متنباز به سرعت همهگیر شد. سازمانهای تبهکار سراسر دنیا نیز به پتانسیل این شبکه پی بردند و فعالیتهای مجرمانه خود را به دارک وب منتقل کردند.
ورود به دارک وب«ادامه»
طرز کار تور ساده است. این سامانه از روش «مسیریابی پیازی» استفاده میکند که در آن پیامهای کاربران در پشت چندین لایه رمزنگاری قرار میگیرد و بعد از داخل شبکهای از سامانهها و گرهها که به وسیله کاربران داوطلب در سراسر جهان راه اندازی شده، عبور داده میشوند. وبسایتهایی که در دارک وب میزبانی میشوند، دارای دامنه onion. هستند.
تور برای مخفی کردن هویت کاربر به گونهای عمل میکند که هیچ یک از این سامانههای داوطلب به نشانی IP فرستنده و گیرنده دسترسی ندارند؛ به این صورت که هر یک از دستگاههای داخل شبکه تور که ترافیک کاربر از آن عبور میکند، فقط نشانی IP دستگاه قبلی را میخواند، اما نمیداند این پیام ابتدا از کدام دستگاه فرستاده شده و قرار است به کدام کاربر برسد.
به همین خاطر شبکه تور یکی از بهترین ابزارها برای ناشناس ماندن کاربران، جلوگیری از شنود ارتباطات و رهگیری اطلاعات ردوبدل شده بین کاربران اینترنتی است.
تاریخچه پیدایش دارک وب
همه چیز از اکتبر ۱۹۶۹ شد؛ زمانی که آژانس پروژههای پژوهشی پیشرفته دفاعی آمریکا (ARPA) به فکر توسعه طرحی برای راه اندازی شبکه ارتباطی کامپیوتری با استفاده از سوئیچیگ بستههای اطلاعات افتاد. این شبکه، آرپانت (ARPANET) نام داشت و ابتدا در کنترل دانشگاههای آمریکا برای تبادل اطلاعات بود؛ اما در سال ۱۹۸۹ به اینترنت تبدیل شد و دو سال بعد در دسترس عموم قرار گرفت.
تولد اینترنت اولین قدم در شکلگیری دارک وب بود، اما پیدایش و موفقیت دارک وب به دو عامل اساسی دیگر نیاز داشت: سامانهای برای مخفی کردن هویت کاربران و ارز دیجیتالی غیرمتمرکز و خارج از کنترل دولتها.
به منظور پنهان کردن هویت کاربران اینترنت، در سال ۲۰۰۲، نسخه آلفا و ناپایدار شبکه تور راه اندازی شد و یک سال بعد تنها با ۱۲ گره از سمت کاربران داوطلب در دسترس عموم قرار گرفت. پروژه تور از وزارت دفاع آمریکا آغاز شد، اما مدتی بعد، به پروژهای متن باز و رایگان تبدیل شد که توسعه آن در سال ۲۰۰۸ به دست افرادی با این باور مشترک ادامه پیدا کرد: اینکه کاربران اینترنت باید دسترسی خصوصی به اینترنت بدون سانسور داشته باشند.
در سال ۲۰۰۹، نرمافزار استخراج بیت کوین برای عموم عرضه شد. با این حال، یک سال طول کشید تا از این رمزارز غیرمتمرکز در تراکنش اینترنتی استفاده شود: ۱۰ هزار بیت کوین برای خرید دو پیتزا!
سرانجام، در سال ۲۰۱۱ اولین بازار سیاه در بستر اینترنت ظاهر شد؛ بازاری به نام سیلکرود (Silk Road) که توسط راس اولبریکت، معروف به Dread Pirate Roberts، در دارک وب راه اندازی شد.
تاریخچه پیدایش دارک وب «ادامه»
موفقیت سیلکرود مدیون ترکیب خلاقانهی سامانهی تور و بیت کوین بود که هم هویت کاربران و هم سابقه تراکنشهای آنها را از چشم همه مخفی میکرد. اولبریکت با بهکارگیری سامانه رمزنگاری شده و رمزارز باور داشت بازار اینترنتیاش میتواند برای تمام کاربران محیطی امن، کاملا ناشناس و به دور از نظارت دولت فراهم کند. جای تعجب نبود که سیلکرود به سرعت جایی برای خرید و فروش مواد مخدر، اکانتهای هکی و حتی اجیر کردن آدمکش تبدیل شد.
اما این بازار سیاه زیاد دوام نیاورد. افبیآی در سال ۲۰۱۳ موفق شد سایت سیلکرود را مصادره و صاحب ۲۹ ساله آن را دستگیر و به حبس ابد محکوم کند. البته بعد از سیلکرود، بازارهای سیاه دیگری از جمله اولوشن (Evolution)، آلفابی (AlphaBay) و دریم مارکت (Dream Market) یکی پس از دیگری به دارک وب پیوستند و البته آنها نیز مدتی بعد به سرنوشت سیلکرود دچار شدند.
با وجود دخالت پلیس و پیگرد قانونی، تا زمانی که تقاضا و تکنولوژی لازم برای این بازارها وجود داشته باشد، دارک وب همچنان به حیات خود ادامه خواهد داد.
تفاوت Dark Web و Deep Web
اصطلاحات «Deep Web» و «Dark Web» گاهی به جای هم استفاده میشوند، اما با هم فرق دارند. دیپ وب به هر محتوایی در اینترنت اشاره دارد که بنا به درخواست صاحب آن، توسط موتورهای جستجو از جمله گوگل، ایندکس نشده و در نتیجه اگر در گوگل جستجو کنید، آن را در نتایج جستجو نخواهید یافت. بهطور کلی، دیپ وب شامل هر محتوایی است که برای دسترسی به آن باید پول داد یا از اطلاعات ورود به سیستم استفاده کرد.
اطلاعاتی مانند سوابق پزشکی، محتوای پولی، وبسایتهایی که نیاز به عضویت دارند و صفحات وب محرمانه شرکتها تنها چند نمونه از مواردی است که دیپ وب را تشکیل میدهند. بهطور تخمینی، دیپ وب بین ۹۶ درصد تا ۹۹ درصد کل اینترنت را شامل میشود. به عبارت دیگر، تنها به بخش بسیار کوچکی از اینترنت میتوان از طریق یک مرورگر وب معمولی دسترسی پیدا کرد.
Dark Web در حقیقت زیرمجموعهای از دیپ وب است که بهطور عامدانه مخفی شده و برای دسترسی به آن نیازمند مرورگر خاصی به نام تور است. هیچ کس اندازه واقعی Dark Web را بهطور دقیق نمیداند، اما بنا به تخمینهایی که زده شده، اندازه Dark Web تنها ۵ درصد کل اینترنت در نظر گرفته شده است.
در دارک وب، فعالیتهای مجرمانه به خاطر مخفی بودن هویت کاربران، زیاد اتفاق میافتد، اما بسیاری از افراد از Dark Web تنها برای حفظ حریم شخصی خود استفاده میکنند و فعالیت آنها به هیچ وجه مجرمانه نیست.
مرورگر دارک وب
تمام این فعالیتها در بستر بازارهای آنلاین پر جنبوخروش شاید این تصور را در شما القا کند که گشتوگذار در Dark Web کار آسانی است، اما اصلا اینطور نیست. Dark Web فضایی بهشدت به هم ریخته و آشفته است، چون تمام کاربران آن ناشناس هستند و برخی از آنها به لطف این ناشناسی، به فکر کلاهبرداری از دیگر کاربران هستند.
دسترسی به Dark Web نیازمند مرورگر خاصی به نام تور (Tor) است که هویت کاربر را پنهان میکند. مرورگر تور درخواست کاربر برای ورود به صفحه وب را از میان چندین سرور پراکسی که توسط هزاران داوطلب در سراسر جهان راه اندازی شده، عبور میدهد و بدین ترتیب IP او را غیرقابل شناسایی و رهگیری میکند.
نحوه کار تور در مخفی کردن هویت کاربران تقریبا بینقص و شاید حتی جادویی است، اما تجربه کار کردن با آن مثل خود Dark Web، غیرقابلپیشبینی، غیرقابلاعتماد و به طرز جنونآمیزی کُند و آزاردهنده است. با این حال، برای آنهایی که حاضرند با این مشکلات کنار بیایند، Dark Web منظره نسبتا امنی از آنچه در کوچهپسکوچههای تاریک و مخوف جوامع انسانی اتفاق میافتد، به نمایش میگذارد.
در کنار مرورگر تور، میتوان از مرورگر DuckDuckGo برای دسترسی به دارک وب استفاده کرد که برای اینترنت عادی هم قابل استفاده است. DuckDuckGo برخلاف مرورگرهای دیگر، اطلاعات شخصی کاربر را جمعآوری نمیکند و آنها را به اشتراک نمیگذارد. این مرورگر برای جستجوی ناشناس در اینترنت ایدهآل است و چون میتواند لینکهایی با دامنه onion. را نمایش دهد، برای گشتوگذار در دارک وب نیز به کار میرود.
موتور جستجوی دارک وب
اگرچه برای Dark Web موتور جستجو وجود دارد، اما حتی بهترین آنها هم نمیتواند همپای تغییرات مداوم و سریع این فضای آشفته بیاید. تجربه کار کردن با موتورهای جستجو دارک وب شبیه جستجو در اینترنت بیست، سی سال پیش است. برای مثال، Grams که بهترین موتور جستجوی دارک وب است، نتایج تکراری و اغلب نامرتبط با جستجوی کاربر را نشان میدهد. در ضمن، در اکثر مواقع هنگام بازدید از لینکی با ارور ۴۰۴ روبهرو خواهید شد.
نسخه دارک وب ویکیپدیا موسوم به Hidden Wiki هم روش دیگری برای جستجو در دراک وب است که به کاربر لینکهای موجود در دارک وب را نشان میدهد. اما حواستان باشد روی هر لینک مشکوکی کلیک نکنید، چون هیدن ویکی فقط وبسایتهای معتبر و امن را ایندکس نمیکند و ممکن است در این وبسایت به لینکهایی برسید که کلاهبرداری باشند یا سیستم شما را به بدافزار آلوده کنند.