زباله و بازیافت
پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره صنعت و مدیریت_دپارتمان محیط زیست
انسان و بسیاری از موجودات کره زمین به شیوه‌های مختلف زباله‌ساز هستند
که کنترل آنها نوعی تضمین در سلامت و بقای محیط زیست به شمار می‌رود.
رشد سریع جمعیت و افزایش مواد مصرفی که از مظاهر پیشرفت و توسعه در سال‌های اخیر می‌باشد
موجب ازدیاد روزافزون زباله شده و به همان نسبت مسأله جمع‌آوری و دفع زباله را با مشکل مواجه ساخته است.
زباله چیست؟
زباله به مواد زائد جامدی گفته می‌شود که عمدتاً به واسطه فعالیت انسان
در بخش‌های کشاورزی، صنعتی و شهری تولید می‌شوند. انسان انواع مواد را به سختی
از طبیعت به دست می‌آورد و به آسانی تبدیل به زباله کرده و به طبیعت بازمی‌گرداند.
در گذشته زباله‌ها در یک دورة تکوینی ایجاد و تبدیل می‌شدند، اما امروزه دیگر امکان چنین دوره‌ای وجود ندارد،
زیرا میزان زباله‌ها بیش از آن است که تجزیه و تبدیل آنها در یک دورة زمانی مناسب ممکن باشد.
در یک زیست‌بوم بکر و دست‌نخورده، مواد قابل تجزیه زباله‌ها به وسیله باکتری‌ها
تجزیه شده مجدداً توسط موجودات و گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
یک اجتماع پرجمعیت انسانی به اندازه‌ای زباله تولید می‌کنند که تجزیه طبیعی آنها در محیط غیرممکن است.
بعضی از زباله‌ها نیز اصولاً در طبیعت غیرقابل تجزیه هستند. بنابراین، افزایش زباله‌ها به مقدار زیاد باعث آلودگی زمین، هوا و آب می‌شود.
مشکلات ناشی از مواد زاید جامد (زباله):
الف- جنبه بهداشتی:
۱- آلودگی آب
۲- آلودگی خاک
۳- آلودگی هوا
۴- جلب و پرورش حشرات ناقل نظیر: مگس، سوسک، پشه خاکی
۵- پرورش جوندگان موذی نظیر موش
۶- جلب حیوانات نظیر گربه و سگ‌های ولگرد.
ب- جنبه اقتصادی:
برنامه‌ریزی صحیح در ارتباط با جمع‌آوری و دفع بهداشتی مواد زاید از نظر اقتصادی اهمیت دارد
بدین ترتیب که سرمایه‌گذاری در این زمینه از طریق کاهش بیماری، کاهش مصرف دارو و نیاز کمتر به
خدمات درمانی جبران خواهد شد و از طریق بازیافت و استفاده مجدد از مواد و انرژی مواد زاید
می‌توان قسمتی از هزینه جمع‌آوری و حمل و نقل را تأمین نمود.
ج- جنبه زیباشناسی محیط:
یکی دیگر از جنبه‌های دفع بهداشتی مواد زاید زیبایی و پاکیزگی محیط زیست است.
پراکندگی و دفع غیربهداشتی مواد در معابر، در غیربهداشتی نمودن محیط، انتشار بیماری و رشد
حشرات نقش داشته و همچنین مناظر زشت و بوی تعفن نیز در محیط ایجاد می‌نماید.
جمع‌آوری و حمل و نقل زباله چگونه باید باشد؟
جمع‌آوری: عبارت است از برداشتن زباله از محل تولید و بارگیری آن در وانت یا کامیون زباله‌کش و
یا چرخ‌دستی و حمل آن به ایستگاه انتقال یا محل دفع نهایی در بعضی از
شهرها جمع‌آوری از درب خانه‌ها با تحویل زباله به رفتگر صورت می‌گیرد.
بدین ترتیب زباله‌ها به صورت روزانه جمع‌آوری می‌شوند که از محاسن برجسته جمع‌آوری
سریع زباله جلوگیری از به وجود آمدن محیط رشد و پرورش مگس است.
حمل و نقل: عبارت است از بارگیری زباله از ایستگاهها به کامیون‌های بزرگ و حمل زباله به محل‌های
دفع نهایی و تخلیه مواد در این محل‌ها جمع‌شدن فضولات و زباله در گوشه منازل علاوه بر اینکه منظره
ناخوشایندی را ایجاد می‌کند باعث تجمع پشه و مگس که عامل انتقال بسیاری از بیماری‌ها هستند می‌شود.
برای جلوگیری از بروز این بیماری‌ها لازم است که نحوه دفع صحیح زباله و فضولات به طور کامل آموزش داده شود.
به همین منظور توجه شما را به توصیه‌های ذیل جلب می‌کنیم.
۱- زباله بایستی به طور روزانه جمع‌آوری و در ظروف مناسب و بهداشتی درب‌دار و قابل شست‌وشو
در محل مناسبی از منزل نگهداری و حداقل هفته‌ای دو بار از منزل خارج گردد.
۲- ظرف زباله نباید زیاد بزرگ باشد تا حمل و نقل و خالی کردن آن توسط یک نفر به راحتی انجام گیرد.
۳- استفاده از کیسه زباله به دفع بهداشتی زباله کمک می‌کند ولی بایستی دقت کرد کیسه سوراخ نباشد
و از استحکام کافی برخوردار باشد و همچنین مواد آبکی (تفاله چای و پسمانده غذاهای آبکی) در کیسه حاوی زباله ریخته شود.
۴- اشیای تیز و برنده فلزی و تیغ‌های کهنه را مستقیماً داخل زباله نریزید بلکه آنها را درون یک ظرف
یا قوطی (از ظرف خالی شامپو نیز می‌توان استفاده کرد) ریخته و داخل زباله بیاندازید.
۵- در تهیه مقدار غذا و نگهداری صحیح مواد غذایی و فاسد نشدن آنها دقت کنید تا از تولید زباله زیاد جلوگیری شود.
۶- از ریختن زباله روی زمین و یا جمع‌آوری کردن آن در گوشه حیات خودداری کنید.
۷- پوست میوه‌ها و باقیمانده سبزی‌ها و مواد غذایی را قبل از مخلوط کردن
با سایر زباله‌ها می‌توان برای خوراک دام و حیوانات اهلی استفاده کرد.
۸- باید حتی‌الامکان از مصرف نایلون خودداری کنیم. زیرا نایلون‌هایی که مورد استفاده ما هستند اغلب قابل
استفاده مجدد نیستند نایلون‌ها از مواد غیرقابل تجزیه بوده و محیط زیست را به شدت آلوده می‌کنند.
۹- بهتر است خریدهای هفتگی یا روزانه را محاسبه کرده و به اندازه نیازمان خرید کنیم
تا مواد غذایی سالم را به خاطر کهنه و فاسد شدن به زباله تبدیل نکنیم.
۱۰-شیوه جمع‌آوری، حمل و نقل و دفع زباله از محل زندگی انسان باید به طریقی باشد که تأثیر خطرات
ناشی از آن در سلامت انسان به حداقل ممکن برسد. دفن بهداشتی زباله‌ها در کاهش مگس‌ها
و دیگر حشرات موذی و دفع خطر موش‌ها نقش مهمی دارد.
۱۱- با انتقال زباله‌ها به محل‌های مناسب ویژه و دفن آنها در دل خاک، می‌توان از انتشار باکتری‌های بیماری‌زا
و رشد و تکثیر مگس و دیگر جانوران موذی جلوگیری کرد و کلیه زشتی‌های زباله‌ها را در طبیعت پوشاند.
۱۲-دفن زباله خطراتی را هم به دنبال دارد و آن آلوده شدن آب‌های سطحی و زیر زمینی است
به این طریق که اگر زباله در گودالی دفن شود که آب سطحی در نفوذ به عمق زمین با آن برخورد کند
و یا اینکه آب زیرزمینی در حرکت جانبی خودش با آن تماس داشته باشد شیرابه‌ای که به وجود می‌آید
علاوه بر اینکه یک مایع سمی است احتمال دارد آلاینده‌های باکتریایی نیز با خود حمل کند.
پس در این مورد هم باید در خصوص دفن زباله‌ها در مکان‌های مناسب دقت کنیم تا این مشکلات پیش نیاید.
۱۳- می‌توان با استفاده از زباله‌های خانگی، فضولات دامداری‌ها و ضایعات کشاورزی کود تهیه کرد
که این خود در پاکیزگی محیط و بهداشتی کردن محیط زندگی و زیبایی آن نقش مهمی دارد.
کودی که از زباله به دست می‌آید کمپوست نام دارد و نوعی کود آلی یا همان غیرشیمیایی است و در تغذیه گیاه نقش مهمی را ایفا می‌کند.
۱۴- برای دفع صحیح و بهداشتی زباله بایستی زباله را با توجه به جنس اجزاء تشکیل دهنده
آن جداسازی کرده و بازیافت را از منزل خودمان شروع کنیم مثلاً پسماندهای گیاهی و حیوانی
را برای ساخت کود و کمپوست، شیشه را برای تبدیل و بازیافت آن، کاغذ را برای استفاده مجدد
در ساخت کاغذ و مقوا در محل‌های جداگانه‌ای که قبلاً تهیه کردیم بگذاریم.
چرا که از این مواد بی‌مصرف با انجام اعمال و تغییراتی می‌توان دوباره استفاده کرد.
بازیافت زباله چیست؟
به منظور کاهش حجم مواد زاید (ضایعات) و پیشگیری از آلودگی‌های ناشی از این مواد می‌توان
بسیاری از ضایعات را مانند کاغذ، شیشه، پلاستیک، آلومینیم و … که دور ریخته می‌شود بازیابی کرده و مجدداً مورد استفاده قرار داد.
نکات قابل توجه در بازیافت زباله
بخش اعظم مواد زاید جامد شهری قابل بازیافت است با توجه به رشد جمعیت شهرنشینی و
افزایش مصرف، روز به روز بر مقدار مواد زاید جمع‌آوری شده افزوده می‌شود بخش اعظم
مواد قابل بازیافت را مواد آلی به ویژه کاغذ تشکیل می‌دهند. موفقیت برنامه‌های بازیافت مواد
تا حدود زیادی به همکاری مردم بستگی دارد تبلیغات می‌تواند نقش عمده‌ای در این زمینه ایفا کند
رعایت مسایل بهداشتی در استفاده مجدد از مواد و بازیافت آنها ضروری است.
برنامه‌های بازیافت نیاز به سرمایه‌گذاری کلان و حمایت دولت دارد.
وضع قوانین مربوطه و بخشودگی‌های مالیاتی جهت تشویق و حمایت صنایع بازیافت الزامی است.
شعارهای زیست‌محیطی
برای داشتن زمین سبز از ریختن مواد و زباله‌های پلاستیکی در طبیعت خودداری کنید.
برای داشتن زمین پاک همه با هم مشارکت و همکاری کنیم.
اجازه ندهیم در طبیعت ومحل زندگی‌مان زباله ریخته شود.
تا جایی که امکان دارد باید از ظروف یکبار مصرف استفاده نکنیم.
برای صرفه‌جویی در کاغذ بهتر است از تمام قسمت‌های آن و همینطور از دو روی کاغذ استفاده شود.
و در نهایت بیایید با حفظ محیط زیست، سرسبزی و طراوت را به طبیعت و شادابی و نشاط را به خودمان هدیه کنیم.
