http://پردیس فناوری کیش – طرح ملی مشاوره – متخصصین صنعت ومدیریت – گروه محیط زیست

زیست تخریب پذیر ومحیط زیست:

اکثر پلاستیک های معمول در بازار از فرآورده های نفتی و زغال سنگ تولید شده و غیرقابل بازگشت به محیط هستند و تجزیه آنها چند صدسال طول می کشد. برای رفع این مشکل، تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر از منابع تجدید شونده مثل زیرسازواره ها و گیاهان می باشند.

 تخریب پذیر یعنی چه:

زیست واژه زیست تخریب پذیر یا Biodegradable  به معنی موادی است که به سادگی توسط فعالیت موجودات زنده به زیر واحد های سازنده خود تجزیه شده و بنابراین در محیط باقی نمی مانند .

چگونگی استاندارد های یک محصول تخریب پذیر:

استاندارد های متعددی برای تعیین زیست تخریب پذیری یک محصول وجود دارد که عمدتا به تجزیه ۶۰ تا ۹۰ درصد از محصول در مدت دو تا شش ماه محدود می گردد . این استاندارد در کشورهای مختلف متفاوت است.

دلایل زیست تخریب پذیرنبودن پلاستیکهای معمولی:

دلیل اصلی زیست تخریب پذیر نبودن پلاستیک های معمول ، طویل بودن طول مولکول پلیمر و پیوند قوی بین مونومرهای آن بوده که تجزیه آن را توسط موجودات تجزیه کننده با مشکل مواجه می کند .

*سرعت های تجزیه مواد مختلف درطبیعت:

• کاغذبرگ…………………………………..۲-۴ هفته

•   پوست درخت……………………………۱-۳ماه

• پاکت پرتقال……………………………….۶ ماه

• کیسه شیر………………………………..۵ سال

• ظروف پلاستیکی…………………………۱۰ تا ۲۰ سال

•  قوطی پلاستیکی……………………….۵۰ تا۸۰سال

• قوطی آلومینیومی……………………….۸۰ سال

• بطری حلبی…………………………….  ۱۰۰ سال

• بطری پلاستیکی نوشابه……………..  ۴۵۰ سال

•  بطری شیشه ای……………………..  ۵۰۰ سال

•  یونولیت…………………………………..هرگز

درسال های اخیر، افزایش روز افزون استفاده ازمواد پلیمری درصنایع مختلف، به ویژه صنایع بسته بندی و پزشکی درکنار مشکلات ناشی از بازیافت این مواد، به یک نگرانی جدی برای محیط زیست تبدیل شده است، به همین منظور نسل جدیدی از پلیمرها به عنوان “پلیمرهای زیست تخریب پذیر” مورد توجه قرار گرفته اند. رزین نشاسته به عنوان زمینه بسیاری از کامپوزیت های زیست تخریب پذیر مورد استفاده قرار می گیرد، با این حال جذب رطوبت بالا و پایین بودن خواص مکانیکی، مانع از تولید انبوه این خانواده از پلیمرهای زیست تخریب پذیر شده است.

به طور کلی می توان پلیمرها را به دو گروه عمده زیست تخریب پذیر و غیر تخریب پذیر تقسیم بندی نمود و پلیمرهای زیست تخریب پذیر را براساس اجزای تشکیل دهنده ، روش تهیه ، روش ساخت و یا کاربرد آن ها نیز تقسیم بندی نمود.

پلیمرهای سنتزی غیر تخریب پذیر

مونومر این پلیمرها از منابع نفتی بوده و به وسیله الیاف کربن و شیشه مقاوم می شوند که سعی گردیده در مقابل عوامل محیطی مقاوم باشند که خود باعث آلودگی محیط زیست به دلیل عدم تخریب پذیری آن ها توسط محیط زیست می شود که از آن جمله می توان به: پلی اتیلن ، پلی پروپیلن ، پلی یورتان ، پلی استایرن و غیره اشاره کرد.

پلیمرهای زیست تخریب پذیر

پلیمرهای زیست تخریب پذیر براساس اجزای تشکیل دهنده از نظر خاستگاه طبیعی و غیرطبیعی تقسیم بندی می گردد که به شرح زیر است.

الف) پلیمرهای زیست تخریب پذیر با خاستگاه طبیعی

1. پلی ساکاریدها مانند نشاسته و سلولز

2. پروتئین ها مانند ژلاتین ، پروتئین موجود در شیر ، ابریشم ، پشم

3. لیپیدها نظیر روغن کرچک و چربی اشباع شده حیوانی

4. پلی استرهای تولید شده از میکرو ارگانیسم ها یا گیاهان مانند پلی هیدروکسی آلکانوآت ها یا پلی هیدروکسی بوتیرات

5. پلی استرهای ساخته شده بر پایه مونومر طبیعی نظیر پلی لاکتیک اسید

6. یک گروه از پلیمرهای گوناگون نظیر لاستیک طبیعی

ب) پلیمرهای زیست تخریب پذیر سنتزی

پلیمرهای زیست تخریب پذیر زیادی وجود دارد که از مواد اولیه پتروشیمی تولید می شوند و بعضی وقت ها تعدادی از آن ها در محیط اطراف ما یافت می شوند نظیر نخ های بخیه که در پزشکی مصرف می شوند.

1. پلی استرهای آلیفاتیک نظیر پلی گلایکولیک اسید

2. پلی استرهای آروماتیک یا ترکیب با پلی استرهای آلیفاتیک

3. پلی الفین های اصلاح شده

4. پلی وینیل الکل ها

هر کدام از نمونه های بالا دارای خواص ویژه و کاربردهای بالقوه ای هستند