صنعت گردشگری امروزه در ردیف صنعت های پردرآمد و پاک وکم هزینه دنیا قرار دارد و پیش بینی می‌شود. با توجه به این وضعیت و با توجه به اینکه ایران طبق آمار سازمان جهانی جهانگردی دارای رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی و رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی است و همچنین جمعیت جوان روبه گسترش، نرخ بالای بیکاری، لزوم افزایش درآمد ارزی و سرمایه گذاری خارجی توجه بیش از پیش به این بخش می‌تواند زمینه رسیدن به اشتغال کامل، افزایش درآمد ارزی، معرفی تمدن و فرهنگ ایرانی به جهانیان، تعامل گسترده و سازنده با کشورهای دنیا، در هم شکستن مرزهای قومی و اقلیتی، را فراهم کند.
سیاستها و اقدامات اجرایی جهت رسیدن به این چشم انداز را مورد بررسی قرار دهیم که در هر مورد سعی می‌شود به گونه‌ای مشکلات مورد نظر نیز اشاره شوند. سند چشم انداز ۱۴۰۴ اشاره میکند که هدف کشور کسب جایگاه اول اقتصادی در سطح منطقه آسیا جنوبی و غربی با تکیه بر رشد مستمر اقتصادی ارتقاء نسبی درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل است (بند ۶ چشم انداز) با توجه به این بند صنعت گردشگری باید در اولویت های توسعه قرار گیرد. چرا که با وجود ضریب اشتغال زایی بالا در این بخش مطمئناً باعث رشد پرشتاب اقتصاد همراه بهبود توزیع درآمد کشور خواهد بود. همچنین توسعه گردشگری مبتنی بر شرایط فرهنگی و تاریخی کشور باعث تعامل سازنده و موثر با جهان خواهد شد که از اهداف سند چشم انداز ۱۴۰۴ است.
در قانون چهارم برنامه توسعه کشور و در فصل هفتم (توسعه فرهنگی) ماده ۱۱۴ اهداف ذیل در بخش میراث فرهنگی و گردشگری در نظر گرفته شده است: ۱) اهتمام ملی در شناسایی، حفاظت، پژوهش، مرمت و احیاء و بهره‌برداری و معرفی میراث فرهنگی کشور ۲) ارتقاء توان گردشگری ۳) تولید ثروت و اشتغال زایی ۴) مبادلات فرهنگی با کشورهای جهان، و برای رسیدن به این اهداف اقداماتی چون: ۱) ایجاد صندوق احیاء بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی فرهنگی کشور ۲) شناسایی و مستند سازی آثار تاریخی و فرهنگی ۳) شناسایی و حمایت از میراث فرهنگی حوزه فرهنگی ایران در کشورهای همسایه ۴) تکمیل نظام جامع آماری گردشگری با نظارت و هدایت مرکز آمار ایران
۵) ایجاد مراکز حفظ و آثار فرهنگ ایلی در شهرستانها و استانهای کشور از قبیل دهکده‌های توریستی، موزه و نمایشگاه. همچنین جهت ارزیابی اقدامات صورت گرفته در این برنامه شاخص‌های ذیر در نظر گرفته شده است: ـ گردشگران داخلی و خارجی (تعداد) ـ میزان درآمد ارزی ناشی از گردشگری (ریال) ـ نظارت بر کیفیت تأسیسات گردشگری (تعداد) ـ برگزاری رویدادهای منطقه‌ای، ملی و بین المللی (تعداد) ـ مجوزهای صادر شده برای فعالیتها و تأسیسات گردشگری (تعداد) ـ راهنمایان فعال گردشگری (تعداد) ـ دفاتر فعال خدمات گردشگری (تعداد) ـ طرحهای اجرایی توسعه گردشگری (تعداد) ـ اماکن اقامتی، پذیرایی و بین راهی (تعداد) ـ اعتبارات تخصیص داده شده در زمینه حمایت از ایجاد و تجهیزات مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی، اقامتی و پذیرایی (ریال) در ادامه بررسی سیاستهای گردشگری به اسناد توسعه بخشی و فرابخشی می‌رسیم در اسناد توسعه فرابخشی اقداماتی مورد نظر است که در زیر خواهد آمد. ۱) ایجاد زیر ساختهای مناسب در کنار قطبهای گردشگری ملی در استانهایی که مزیت نسبی گردشگری دارند. ۲) تبلیغ ایران در شبکه‌های جهانی و چاپ مطالب مختلف در مورد جاذبه‌های ایران در رسانه‌های بین المللی ۳) حمایت از بخش خصوصی برای ایجاد مناطق نمونه گردشگری ۴) تدوین موضوعات درسی ویژه توسط وزارت آموزش و پرورش در ارتباط با میراث فرهنگی و گردشگری ۵) از بین بردن انحصار ایران ایر در پروازهای داخلی و بین المللی و ایجاد بستر مناسب برای ورود شرکتهای هواپیمایی داخلی و خارجی توسط وزارت راه. در همین اسناد به یکی از مشکلات و تنگناها اشاره شده است: الف) عدم ساماندهی جاذبه‌ها و امکانات گردشگری ب) ضعف مدیریت خدمات گردشگری ج) کیفیت پایین خدمات عمومی د) وجود تبلیغات منفی در خارج از کشور در بخش میراث فرهنگی وگردشگری نیز اقداماتی مورد نظر است از جمله: ۱ ) توسعه زیر ساختهای مرتبط با گردشگری ۲) گسترش سطح کاوش، حفاظت فنی و فیزیکی مستند سازی وثبت آثار تاریخی و فرهنگی و طبیعی ۳) همگانی کردن حفاظت، مرمت، احیاء و معرفی آثار تاریخی و فرهنگی کشور ۴) گسترش تبلیغات داخلی برای ترویج فرهنگ گردش پذیری ۵) تقویت پایه‌های آماری بخش ۶) ایجاد تنوع در محصولات گردشگری
هفت عامل اصلی اثرگذار بر اجرای سیاستهای گردشگری شناسایی شده است. که عبارتند از: ۱- تدوین هدف و سیاستهای گردشگری ۲- عوامل حقوقی و سیاسی اثرگذار بر اجرای سیاستهای گردشگری ۳- عوامل مربوط به ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی مجریان ۴- عوامل مربوط به تخصص و مهارت مجریان ۵- عوامل مربوط به بازیگران سیاستهای گردشگری ۶- عوامل مربوط به نظام اداری و بوروکراسی اثرگذار بر اجرای سیاستهای گردشگری ۷- عوامل مربوط به منابع و ابزارهای اثرگذار بر اجرای سیاستهای گردشگری
