نقش و اهمیت شیوه های مدیریت نوین در اداره بیمارستانها و

 اثر آن در مصرف بهینه

آنچه در دنیای امروز و در بخش سلامت با آن مواجهیم و سازمان بهداشت جهانی و بانک جهانی هم بر آن تاکید دارند عبارتند از:

– تغییر روند بیماریها در کشور

– ناکافی بودن اعتبارات بخش بهداشت و درمان

– پیشرفت سریع تکنولوژی و تجهیزات پزشکی

– فقدان انگیزه برای کارکنان

– بالا بودن سهم خانواده از هزینه های درمانی

– استفاده ناکارآمد از منابع موجود

– افزایش سطح مطالبات مردم

به نظر می رسد سیستم های فعلی ( اعم از منابع انسانی، فیزیکی، مالی، مدیریتی و قوانین و مقررات و شیوه های اجرایی ) نمی تواند مشکلات و چالشهای پیش رو را حل کندو همگان بر این باورند که باید نسبت به توانمندسازی سازمانها و افزایش توان رقابتی از طریق توجه به خواسته ها و انتظارات مشتریان، تامین رضایت آنها،بهبود کیفیت فرایند ها، افزایش مشارکت کارکنان و مهمتر از همه توجه به نظام های مدیریتی نوین اقدام گردد.

صاحبنظران تعاریف زیادی، در خصوص مدیریت نموده اند که برخی از این تعاریف عبارتند از: – کسب حداکثر نتایج با حداقل هزینه

( Management) از دیدگاه کریتنر : 

فرایندی برای حل مسایل مربوط به تامین هدف های سازمانی به نحو مطلوب از طریق استفاده موثر و کارآمد از منابع کمیاب در یک محیط در حال تغییر.

گرچه صاحبنظرانی چون لوترگیولیک برای مدیریت، وظایف ٧ گانه ای را برشمرده اند (POSD CORB)

– Planning برنامه ریزی

– Organizing سازماندهی

– Staffing تامین نیروی انسانی

– Directing هدایت ورهبری

– Coordinating هماهنگی

– Reporting گزارش دهی

– Budjeting بودجه بندی

اما تغییراتی در وظایف مدیریتی توسط برخی از دانشمندان معاصر داده شد:

انگیزش Motivating-

نوآوری Innovating-

نظارت و کنترل Controling-

اختلاف اساسی دانشمندان معاصر با دانشمندان قدیمی تر این است که امروزه ایجاد انگیزه و محیط لازم برای نوآوری از وظایف بسیار مهم مدیران است . چنانکه در زنجیره زیر مشاهده می شود نتیجه نهایی کار بیش از گذشته مورد تاکید قرار می گیرد.

بنابر این برای محقق شدن اهداف، اصلاحات در بخش سلامت ضروری است و این اصلاحات بر ٣ اصل اساسی استوار است :

• Responsibility

بطور مشخص و شفاف،بایدوظیفه هر فردی در هر رده سازمانی برای هر فعالیتی معلوم شود و همچنین بایدتعیین مسئولیت برای همه کارکنان از مدیر ارشد تا کارکنان جز ،صورت گیرد .

• Performance

الزام افراد، گروهها و سازمان به این امر است که اختیارات خود را به فعل درآورد و یا مسئولیت های واگذارشده را به انجام رسانند این الزام از سه جنبه حایز اهمیت است:

– جوابگویی و توضیح کارهایی که در رابطه با اختیارات و مسئولیت های خود انجام داده اند .

– گزارش دهی از نتایج اقدامات انجام شده

– تقبل عواقب ناشی از پیامد این اقدامات

• Accountability

هر کسی در مقابل مسئولیت و عملکرد از قبل تعیین شده ، باید پاسخگویی اش معین شود

و تعریف شود که مدیران و کارکنان در مقابل چه کسی، چه عملکرد و مسئولیتی را پاسخگو هستند. بعبارت دیگر چه کسی،چه کاری را، با چه استانداردی در راه رسیدن به هدف سازمان انجام می دهد و پاسخگو کیست ؟

برای انجام این ٣ اصل استقرار نظام جامع مدیریت ضروری است که برای استقرار نظام جامع مدیریت ۵ استراتژی وجود دارد:

ü نظام جدید مدیریتی بیمارستان (شیوه های مدیریت نوین )

ü مدیریت عملکرد کارکنان M ( Personnel Performance Management) P . P .

ü بودجه ریزی عملیاتی ( Performance Related Budgeting ) PRB

ü کاهش تصدی در خدمات بیمارستانی ( Hospital Outsourcing)

ü مدیریت نگهداشت

برای تحقق واژه هایی چون عدالت، رضایت کارکنان و بیماران، بهره وری و مصرف بهینه طراحی و استقرار یک نظام جامع مدیریتی را بیش از گذشته مورد توجه قرار داد. این نظام جامع مدیریتی در غالب کشورهای پیشرفته به عنوان یکی از اولویت های آغازین استراتژی های مدیران در توسعه و بهبود بیمارستان ها محسوب می شود. در کشور ما نیز امروزه بیش از گذشته توجه به این نظام مدیریتی تجلی می یابد.

در اینجا با نگاهی به سازماندهی کلان بیمارستانها در چند کشور منتخب، روشهای اداره بیمارستانها در این کشور ها را بررسی می نماییم :

• ایالات متحده امریکا:

در بیمارستانهای ایالات متحده، هیات مدیره در راس قرار دارد و مسئول تعیین اهداف و سیاست ها است. اعضای هیات مدیره ترکیبی است از عوامل اجرایی و غیراجرایی، مدیر بیمارستان بعد از هیات مدیره قرار دارد و فوق لیسانس مدیریت یا بهداشت است .

• کانادا :

هیات مدیره در راس قرار دارد و مسئول سیاستگزاری و تعیین اهداف و نیازهای بیمارستان است. مدیر بعد از هیات مدیره قرار دارد و شخصی است غیرپزشک .

• فرانسه :

هیات مدیره در راس قرار دارد و مسئول سیاستگزاری و تعیین اهداف و نیازهای جامعه تحت پوشش و به تصویب رساندن بودجه بیمارستان است. مدیر کل بیمارستان بعد از هیات مدیره قرار دارد و فردی است غیرپزشک و مسئولیت اجرای سیاست های هیات مدیره را دارد .

• انگلستان :

• مدیره در راس قرار دارد و مسئول سیاستگزاری و تعیین نیازهای جامعه تحت پوشش است. ترکیب اعضای این هیئت، اجرایی و غیراجرایی است. مدیر بعد از هیات مدیره قرار دارد و شخصی است غیرپزشک.

• جمهوری فدرال آلمان:

هیات مدیره در راس قرار دارد و مسئول تعیین اهداف و سیاست هاست. اعضای هیات مدیره ترکیب کاملا ً اجرایی دارد. رییس بیمارستان بعد از هیات مدیره قرار دارد و فعالیتهای او جنبه فنی و پزشکی دارد .

برای استقرار نظام مدیریت جامع در بیمارستان چه باید کرد؟

اولین گام : گزینش چارچوب یا مکتب مدیریتی مناسب .به عبارت دیگر برای تحول و اصلاح در یک نظام مدیریتی می بایستی رویکرد اقتضایی به تحول نظام مدیریت بیمارستان داشت.

دومین گام: انتخاب یا طراحی یک چارچوب یا الگوی عملی با تکیه بر رویکرد اقتضایی.در اینجا آنچه در وهله اول باید مورد مداقه و مطالعه قرار گیرد ، انواع الگوهای ساختاری در بیمارستان است که از این لحاظ بیمارستانها به سه گروه تقسیم بندی می شود:

– Public Hospital

– Autonomous Hospitals

– Private Hospital –

در حال حاضر وضعیت سازماندهی بیمارستانهای دولتی کشور به قرار زیر است :

v رییس بیمارستان

v مدیریت بیمارستان

v خدمات پرستاری

v کادر تخصصی

v پیراپزشکی

v مدارک پزشکی

v تغذیه

v مددکاری

v اداره امور اداری و حراست

v امور حسابداری

همچنین انواع بیمارستان از دیدگاه تشکیلاتی در بیمارستانهای کشور عبارتند از :

با توجه به بررسی های بعمل آمده در مورد وضعیت سازماندهی کنونی بیمارستانها معایبی که بر این ساختارها وارد است عبارتند از :

Ø تداخل وظایف بین مسئولان مختلف بیمارستان

Ø عدم وجود هماهنگی و همکاری لازم بین مدیر و رییس بیمارستان

Ø نداشتن اختیارات و امتیازات لازم برای مدیر بیمارستان

Ø عدم وجود هیئتی از متخصصان علوم اداری و مدیریتی

Ø درگیر بودن رییس بیمارستان در کارهای کاملا ً تخصصی

Ø عدم استفاده از فارغ التحصیلان رشته مدیریت خدمات بهداشتی، درمانی در بیمارستان

اما در شیوه های مدیریت نوین اداره بیمارستان بصورت هیات امنا و هيات مدیره خواهد بود .

موارد زیر را می توان جزو وظایف عمومی هیات مدیره بیمارستان برشمرد:

ü تعیین خط مشی و اهداف

ü تامین و تصویب بودجه

ü نظارت بر عملکرد

ü تامین نیازهای اساسی بیمارستان

ü جلب کمک ها و مشارکت مردم

رعایت سیاست ها و ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاهها

کمیته خدمات مدیریتی

هیات مدیره و کمیته خدمات مدیریتی به ترتیب زیر پیشنهاد می شود :

هیات مدیره

– Medical director

– Administrative director

– Director of nursing care

– Representative of medical faculty

– Chairman ( CEO ) of Hospital

کمیته خدمات مدیریتی

– Chief information officer

– Chief financial officer

– Chief operating officer

– Chief managerial ( H . R ) officer

– Chairman ( CEO ) of committee

فرایند انتخاب و انتصاب رییس بیمارستان نیز چنین پیشنهاد می شود که رییس بیمارستان به پیشنهاد هیات مدیره انتخاب و با حکم رییس دانشگاه منصوب و موظف به تحقق خط مشی های هیات مدیره می شوند.

باز طراحی ساختار سازمانی بیمارستان هیأت امنایی

– در مرکز آموزشی درمانی از عنوان «معاونت آموزش و سلامت » و در بیمارستان های غیر آموزشی از عنوان « معاونت عملیات » استفاده شود.

– چنانچه واژه « عملیات» به گونه ای که وجود همه فرایندهای آموزش ، پژوهش و درمان را تداعی نماید، مورد پذیرش قرار گرفته و مقبول افتد ؛می توان در مرکز آموزشی درمانی نیز عنوان « معاونت عملیات » را به کار برد.

خلاصه نتايج حاصله از شيوه هاي نوين اداره بيمارستانها

n افزايش Productivity

n كاهش هزينه

n جلوگيري از تداخل وظايف بين مسئولان مختلف بيمارستان

n فراهم نمودن زمينه جلب كمك ها و مشاركت هاي مردمي

n بكارگيري مديريت علمي در اداره امور بيمارستانها

n پاسخگويي به مشتريان

n افزايش رضايتمندي و كاهش شكايت مشتريان

n افزايش كيفيت ارایه خدمات

n افزايش زمينه مشاركت و ايجاد انگيزش ، نوآوري و خلاقيت كاركنان