زبان بدن در روانشناسی و سفر

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین گروه گردشگری

زبان بدن

زبان بدن معنی عبارت Body language است. با تفسیر حرکات و حالات قرارگیری اعضای بدن فرد (بخصوص حالت قرارگیری دست و پا) میتوان تا حد زیادی فهمید که او در حال حاضر چه احساسی دارد. البته هر حرکتی معنی یکسانی ندارد و باید کمی دقت بکار برد. در قدم اول بهتر است بدانیم که زبان بدن چیست و اطلاعات لازم را در این باره کسب کنیم. دعوت می کنیم در ادامه با ما همراه باشید.

زبان بدن چیست؟

حتما تابحال دقت کرده اید که یک شخص در هنگام صحبت و ارتباط با شما بصورت غیرارادی و ناخودآگاه یکسری حالات و رفتارهای بدنی خاصی از خود بروز می دهد. رفتار و حالاتی مانند حالت قرارگیری دست ها و پاها، ارتباط چشمی و … یکسری اطلاعات با خود دارند که با دانستن آنها می توان احساسات لحظه ای شخص مقابل را بدست آورد. در مواردی که شخص یک تغییر و چالش احساسی را در درون خود تجربه می کند معمولا این تکاپو در زبان بدن آشکار می شود. استرس و اضطراب، ترس، دروغگویی، احترام، تواضع، اعتماد به نفس و صدها مورد دیگر در زبان بدن تا حد بسیار بالایی قابل تشخیص است. برای مثال حرکات بدن یک فرد مضطرب حتی برای افرادی که چیزی از زبان بدن نمی دانند نیز قابل درک است. مثالهای متعددی وجود دارند که از میان آنها می توان به دروغگویی اشاره کرد. معمولا فردی که دروغ می گوید نمی تواند ارتباط چشمی مداوم داشته باشد. همچنین ممکن است دستش را جلوی دهان خود بگیرد و …

زبان بدن مردان

معمولا زبان بدن مردان و زنان شبیه به هم است اما قاعدتا یکسری تفاوت ها دارد. باید توجه داشت در مواردی که جنسیت مطرح است این موضوع می تواند مورد توجه قرار گیرد اما در حالات دیگر رفتارهای بدنی مردان و زنان شبیه همدیگر است.

زبان بدن زنان

با توجه به اینکه خانم ها احساساتی تر هستند زبان بدن زنان نیز می تواند موضوعی گسترده تر از زبان بدن مردان باشد. در واقع زبان بدن در شرایطی که شخص در حالت عادی قرار دارد نمی تواند مستند باشد. اما هر قدر احساسات و حالات مختلف روحی و روانی متفاوتی با شرایط عادی فرد اتفاق بیافتد رفتارها و حالات بدنی فرد می تواند نشانه ای قابل مستند از درون آن باشد.

کاربرد زبان بدن در زندگی روزمره

بادی لنگویج به عنوان عاملی مهم در ارتباطات می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در ارتباطات روزمره، کار و فعالیت ها، تربیت فرزند، ارتباط با همسر و … می توان از بادی لنگویج بهره برد. این موضوع بخصوص برای افرادی که در بیان احساسات خود مشکل دارند می تواند بسیار موثر باشد. به همین جهت تسلط و آموزش زبان بدن امری ضروری بنظر می رسد. در زیر به برخی از این موارد اشاره شده است:

• تشخیص درغگویی و صداقت فرد
• تشخیص استرس، اضطراب، هیجان و ترس
• تشخیص حس اشخاص نسبت به خود
• پیشبینی موضع، رفتار و تصمیمات افراد
• و ده ها مورد دیگر …

تشخیص دروغگویی و میزان صداقت فرد

یکی از بهترین روشهایی که در علم روانشناسی و روابط

اجتماعی برای تشخیص دروغگویی استفاده می شود زبان بدن است. معمولا شخصی که دروغ می گوید حالات رفتاری زیر را دارد:

• خنده های زورکی یا اجباری در حین صحبت
• مالیدن چشم، گوش، چانه و گردن (قسمت زیر گوش)
• دست در جیب یا دستهای مشت کرده
• کشیدن یقه لباس
• پاهای بی قرار
• تغییر صدا و لحن بیان نسبت به حالت عادی و همچنین لکنت
• پوشاندن دهان با دست
• دزدیدن نگاه

تشخیص استرس، اضطراب و وحشت

معمولا اگر استرس، اضطراب، وحشت و ترس شدید باشد توسط افراد عادی نیز قابل تشخیص است. اما در برخی مواقع مقدار این رفتارها کم است و با کمک رفتارهای بدنی قابل تشخیص است. برای مثال شخصی که مضطرب است یک نوع بیقراری به همراه برافروختگی یا رنگ پریدگی در چهره او قابل مشاهده است. نحوه حرکت و قرارگیری دست ها نیز در تشخیص حالتهای رفتاری بسیار موثر است.

تشخیص احساس افراد نسبت به خود

بسیار مهم است تا در ارتباطات اجتماعی و کاری بدانیم احساس افراد نسبت به ما چیست. این اطلاعات به ما کمک خواهد کرد تا استراتژی مناسبی را بکار گرفته و بتوانیم در برقراری ارتباطات خود موفق باشیم. قاعدتا تیپ های شخصیتی بسیاری وجود دارد که می بایست رفتار متفاوتی برای هر کدام از آنها استفاده کرد و بدون شک نمی توان با همه افراد به یک حالت رفتار کرد.

پیشبینی موضع و رفتار دیگران

یکی از کاربردهای مهم Body language که از بررسی حرکات و رفتار بدنی شخص مقابل بدست می آید پیشبینی موضوع و رفتار است. برای مثال شخصی که مضطرب است غالبا نمی تواند بدرستی تمرکز کرده و عکس العمل مناسبی از خود برای انجام کار و تصمیم های مهم نشان دهد. این موارد را می توان در قالب های متفاوت برای صدها مورد دیگر مثال زد

اهمیت زبان بدن در سفر

همان طور که گفتیم زبان بدن روشی ارتباطی در فرهنگ های مختلف است که بی نیاز به زبان مفاهیم زیادی را می تواند منتقل کند. زبان بدن در هر فرهنگ متفاوت است و برگرفته از رسم و رسوم، سنت ها و باورهای هر ملت است. هر کشور مجموعه ای از مولفه های زبان بدن را در طول سالیان سال شکل داده است و به عنوان بخشی از فرهنگ آن کشور ارائه می کند. مثلا ارتباط چشمی که در بسیاری از کشورها نشانه توجه و علاقه است در کشور ژاپن عجیب و غیرمعمول تلقی می شود. با این حال ارتباط چشمی در اسپانیا و فرهنگ عربی بسیار متداول و رایج است. همچنین حرکات دست و استفاده از انگشتان مختلف هم در هر فرهنگ نشانه و مفهومی دارد. به طور مثال بالا بردن انگشست شصت در بسیاری فرهنگ های غربی به معنای موافقت و OK است ، حال آن که همین رفتار در فرهنگ کشورهای اسلامی، یونان و … معنای بی ادبانه و گستاخانه دارد.

آگاهی از زبان بدن در سفر می تواند ما را در برقراری ارتباطی موثر و سازنده کمک کند. البته مردم هر کشور نسبت به توریست ها سهل گیر هستند. بنابراین اگر گردشگری خارجی رفتاری انجام دهد که در آن فرهنگ بی احترامی و توهین تلقی شود برخورد بدی با او نمی شود و همه می دانند که او بدون هیچ قصد و غرضی این کار را کرده و از معنای آن اطلاعی ندارد. با این حال، اگر می خواهید مثل یک مسافر حرفه ای سفر کنید و با فرهنگ ها و مردم کشورهای مختلف دنیا روابط حسنه ای داشته باشید اطلاع از زبان بدن خاص آن کشور می تواند در این مسیر به شما کمک زیادی بکند. در ادامه برخی مثال ها در مورد زبان بدن در سفر را به شما معرفی می کنیم.

• در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا مثل تایلند، هیچ وقت با پایتان بدن کسی را لمس نکنید، چون این کار بی احترامی و بی ادبی تلقی می شود. اگر به طور اتفاقی این کار را انجام دادید سریع عذرخواهی کنید. هیچ وقت برای اشاره کردن به یک شی یا فرد از پایتان استفاده نکنید، چون این کار هم زیاد مودبانه نیست.
• باز هم در سفر به کشورهای آسیایی هیچ وقت سر کسی را لمس نکنید یا موهای او را به شوخی هم بهم نریزید. در کشورهای شرق آسیا به ویژه کشور چین، سر عضوی بالاترین و والاترین عضو بدن است و باید به آن احترام گذاشت. حتی نشستن روی بالش که معمولا سر روی آن قرار می گیرد هم چندان محترمانه به نظر نمی رسد.
• دست دادن در قرن ۱۹ بود که به کشور فیجی معرفی شد و از آن پس به سرعت به یک رسم و سنت تبدیل شد. در این کشور دست دادن طولانی نشانه محبت و علاقه است و هرچقدر محبت طرفین به یکدیگر بیشتر باشد دست دادن را بیشتر ادامه می دهند. حتی در برخی موارد دست دادن در تمام طول مکالمه و احوالپرسی ادامه پیدا می کند!
• در کشور نپال، عبور کردن از روی پاهای فرد دیگر چندان رفتار پسندیده ای نیست، بنابراین از این کار اجتناب کنید. اگر شما نشسته اید و فرد دیگری قصد عبور دارد هم بهتر است پاهایتان را تکان دهید و جمع کنید تا شخص بتواند عبور کند. نکته جالب دیگر در کشورهایی مثل نپال این است که همیشه در جهت عقربه ساعت به دور معابد و نیایشگاه های مذهبی تبتی ها بچرخید. حرکت خلاف جهت ساعت هم در فرهنگ مردم بومی بی احترامی و بی ادبی تلقی می شود.
• در حمام های سنتی ژاپن که اونسن (Onsen) نامیده می شوند، همیشه قبل از ورود به آب، بدنتان را بشویید. اگر فردی خود را نشوید و وارد آب شود آن آب در فرهنگ مردم ژاپن آلوده و ناپاک در نظر گرفته می شود. بنابراین فکر نکنید با چیزی شبیه به استخر روبرو هستید و یکباره داخل آب شیرجه نزنید!
• مردم ایتالیا بسیار خونگرم و صمیمی هستند و معمولا سلام و احوالپرسی های بسیار صمیمانه ای دارند بنابراین در ایتالیا خودتان را آماده یک عالمه روبوسی و بغل کردن بکنید! همچنین مردهایی که با یکدیگر دوست هستند هم موقع احوالپرسی همدیگر را به گرمی بغل می کنند. حتی یک سری رفتارها که در فرهنگ های دیگر خلاف عرف است در ایتالیا کاملا عادی و رایج است. مثلا در ایتالیا ممکن است دو مرد را ببینید که دست در دست یکدیگر دارند قدم می زنند و این امر به هیچ وجه به معنای گرایش جنسی خاص آن ها نیست! علاوه بر این، هل دادن و تنه زدن هم امری تقریبا متداول است و در صورتی که با چنین رفتاری مواجه شدید زیاد ناراحت نشوید. البته ما ایرانی هم با این رفتارها آشنا هستیم، اما مثلا فردی که از کشورهای اسکاندیناوی و با فرهنگی به شدت متفاوت به ایتالیا می آید مطمئنا از این همه برخورد شگفت زده و متعجب خواهد شد.
• یکی دیگر از نکات زبان بدن در سفر این است که در کشور روسیه هیچ وقت در آستانه در و دم در با کسی دست ندهید! این کار در فرهنگی روسی نشانه بداقبالی و بدشانسی است. این عمل در رفتارهای مدرن و امروزی هم گسترش پیدا کرده و مثلا وقتی پیتزا سفارش می دهید و پیک رستوران آن را به دم خانه تان می آورد هیچ دم در و در آستانه در پیتزا را به شما نمی دهد. در این صورت یا صاحبخانه بیرون می آید یا از فرد می خواهد که داخل خانه شود و پیتزا را به او بدهد. به هرحال، حتی اگر به نظرتان عجیب هم برسد این باور در فرهنگ مردم روس وجود دارد و به شدت هم به آن پایبندند.
• اما به کشور هند می رسیم! زبان بدن در فرهنگ هندی نقش بسیار پررنگی ایفا می کند و این امکان وجود دارد که تنها با استفاده از زبان بدن مفاهیم زیادی را منتقل کرد. مثلا وقتی یک هندی به فرد دیگری نزدیک می شود و زبانش را بین دندان هایش قرار داده و با دست هوای اطراف سر طرف مقابل را می گیرد و به سمت خود می آورد این معنی را می دهد آن فرد بسیار زیبا یا باهوش است!
• سلام و احوالپرسی در کشور مراکش بسیار مفصل و طولانی است و حتی ممکن است تا ۱۰ دقیقه هم طول بکشد. وقتی یک فرد مراکشی فرد دیگر را می بیند با دست راست با او دست می دهد و بعد دستش را روی قلبش می گذارد تا نشان دهد که این رابطه نشانه محبت قلبی است. دوستان و خویشاوندان صمیمی و نزدیک با یکدیگر روبوسی می کنند و تا چهار بار همدیگر را می بوسند و همزمان هم جملاتی مثل «حالت چطوره؟»، «همه چی خوبه؟»، «خانواده خوب هستن؟» و … را می گویند.