تقطیر و انواع آن
تقطیر:
تقطیر ﯾﮏ روش ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻮده ﮐﻪﺑﺮاﺳﺎسﻋﻤﻞﺗﺒﺨﯿﺮوﻣﯿﻌﺎنﺻﻮرتﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺑﺪﯾﻦﺻﻮرتﮐﻪدراﺑﺘﺪاﻣﺨﻠﻮﻃﯽازﭼﻨﺪﺟﺰءﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪداراي ﻧﻘﻄﻪﺟﻮش ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽﻫﺴﺘﻨﺪ،درﺟﻮﺷﻨﺪه(بویلر)ﺣﺮارت داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. دراداﻣﻪ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺟﺰء ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺨﻠﻮط ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷﺪه و از ﻣﺨﻠﻮط اوﻟیه ﺟﺪا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. درﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺨﺎرﺣﺎﺻﻞ ﻃﯽ ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﯿﻌﺎن ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه وﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺟﺰاي ﻣﺨﻠﻮط اوﻟﯿﻪ ازﻫﻢ ﺟﺪاﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.
ﺗﻘﻄﯿﺮﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪﺗﻔﮑﯿﮏ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﻮده و ﻫﯿﭻ واﮐﻨﺶ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در آن ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد. ﻋﻤﻞ ﺗﻘﻄﯿﺮ در ﻣﺨﺎزن ﺑﺰرﮔﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﺷﮑﻞ ﺑﻮده و ﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪ می شوند.
اﻧﻮاع روش ﻫﺎي تقطیر
روش ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺗﻘﻄﯿﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ. در اﯾﻦ مطلب ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﻮرد از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮارد ﺗﻘﻄﯿﺮﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز:
-
تقطیر ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي (Batch Distillation)
-
تقطیر ﻣﺪاوم (Continues Multiple Shell Distillation)
-
تقطیر ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء (Fractional Distillation)
-
تقطیر در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ
-
تقطیر در ﻓﺸﺎر جو
-
تقطیر در ﺧﻼ
-
تقطیر ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب
روش آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ تقطیر
ﺷﮑﻞ زﯾﺮ، ﻧﻤﻮﻧﻪ اي ازﺑﺮج تقطیر درﻣﻘﯿﺎس آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ راﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ. دراﯾﻦ روش ﮐﻪ ﻗﺒﻞ ازاﻧﺠﺎم تقطیر ﯾﮏ ﻣﺨﻠﻮط درﺑﺮج ﻫﺎي تقطیر ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد، ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ تقطیر ﻣﺨﻠﻮط درﻣﻘﯿﺎس آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد.
ﺗﻌﺎرﯾﻒ اوﻟیه
ﺧﻮراك تقطیر:
ﻣﺨﻠﻮط ورودي ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺮج تقطیر را در اﺻﻄﻼح، ﺧﻮراك ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ. ﺧﻮراك ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮔﺎز، ﻣﺎﯾﻊ و ﯾﺎ ﺳﯿﺎل دوﻓﺎزي ﮔﺎز و ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎﺷﺪ.
محصول ﺑﺎﻻﺳﺮي:
آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ازﺑﺎﻻي ﺑﺮج تقطیر بعنوان ﺧﺮوﺟﯽ آن ﺟﻤﻊ آوري ﻣﯽ ﺷﻮد،ﻣﺤصول ﺑﺎﻻﺳﺮي ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﻻﺳﺮي، ﻏﻨﯽ ازﺟﺰءﺑﺎﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮاﺳﺖ.
ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻪ ﻣﺎﻧﺪه:
ﻣﺎده اي ﮐﻪ ازﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮج تقطیر ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺗﻪ ﻣﺎﻧﺪه وﯾﺎ ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺘﻬﺎﯾﯽﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻪ ﻣﺎﻧﺪه، ﻏﻨﯽ از ﺟﺰء و ﯾﺎ اﺟﺰاء ﺳﻨﮕﯿﻦ(ﺑﺎ دﻣﺎيﺟﻮش ﺑﺎﻻ)اﺳﺖ.
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ(ﭘﺲ رﯾﺰ):
نسبت ﻣﻮﻟﯽ وﯾﺎوزﻧﯽ،ﻣﻘﺪارﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺮج، ﺑﻪ ﻣﻘﺪارﻣﺎﯾﻊ وﯾﺎﺑﺨﺎري راﮐﻪ ازﺑﺮج ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮدراﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪوآنراﺑﺎ R ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ.
تقطیر ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي
اﯾﻦ روش ﯾﮑﯽ از اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺗﺮﯾﻦ روش ﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ. در اﯾﻦ روش، دراﺑﺘﺪاﻣﻘﺪاري ﺧﻮراك واردﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮﺷﺪه ودﻣﺎي آن دردﺳﺘﮕﺎه تقطیر بصورت ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ وﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﻻﺳﺮي ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻣﺎي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه، ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ.
زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮراك داﺧﻞ دﺳﺘﮕﺎه تقطیر ﺗﺎﺣﺪاﮐﺜﺮدﻣﺎي ﻣﻮردﻧﻈﺮﮔﺮم ﺷﺪ، ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه آنراﺗﺨﻠیهﮐﺮده واﺟﺎزه داده ﻣﯽ ﺷﻮدﺗﺎدﺳﺘﮕﺎه ﺳﺮد ﺷﻮد. ﭘﺲ ازاﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻓﻮق، ﺧﻮراك ﺟﺪﯾﺪ واردﺷﺪه و ﻋﻤﻞ تقطیر، ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد.
تقطیر ﻣﺪاوم(ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي)
از ﭼﻨﺪدﺳﺘﮕﺎه تقطیر ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﺑﻫﻢ وﺻﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ، ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺧﻮراك ﺑﺮج اول ﺑﺼﻮرت ﻣﺪاوم ﺟﺮﯾﺎن دارد. دﻣﺎدرﺑﺮج دوم ﺑﯿﺸﺘﺮازﺑﺮج اول ودﻣﺎي ﺑﺮج ﺳﻮم ﺑﯿﺸﺘرازﺑﺮج دوم ﺑﻮده واﯾﻦ روﻧﺪاﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎﺗﺎآﺧﺮﯾﻦ ﺑﺮج اداﻣﻪ دارد. ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه درﺑﺎﻻي ﻫﺮﺑﺮج ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت آن ﺑﺴﺘﮕﯽ داﺷﺘﻪ وﻫﺮﭼﻪ دﻣﺎي ﯾﮏ ﺑﺮجﺑﯿﺸﺘﺮﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ. ﺗﻌﺪادﺑﺮج ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻮردﻧﻈﺮﺑﺴﺘﮕﯽ دارﻧﺪ. ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﻮراك وﯾﺎدرﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺮج ﺗﻐﯿﯿﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺮﺑﺮج ﺗﻘﺮﯾﺒﺎﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ.
راه ﻫﺎي اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ و درﺻﺪ ﺧﻠﻮص ﻣﺤﺼﻮل در تقطیر ﻣﺪاوم:
۱- میتوان ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﻻﺳﺮي ﻫﺮﺑﺮج راﭘﺲ ازﻣﺎﯾﻊ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺑﺮج ﺑﻌﺪي ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﺮده واﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت راﺑﺮاي ﺑﺮجﻫﺎي تقطیر ﺑﻌﺪﻧﯿﺰﺗﮑﺮارﻧﻤﻮد. ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ روش، ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﮐﯿﻔﯿﺘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﻫﺪﺑﻮد.
۲- در روش دوم، ﻣیتوان ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﻻﺳﺮي ﻫﺮﺑﺮج راﭘﺲ ازﻣﺎﯾﻊ ﮐﺮدن دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﺮج ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪوﻋﻤﻞ تقطیر راﺑﺮاي آن ﺗﮑﺮارﮐﺮد. ﺑﺎاﯾﻦ روش ﻣﯽ ﺗﻮان ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ راﺑﺎﻻﺑﺮد.
در اداﻣﻪ ﺑﻪ روش تقطیر ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ روش تقطیر ﻣﺪاوم اﺳﺖ.
ﺷﮑﻞ ﻫﺎي زیر، ﻧﺤﻮه اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ تقطیر ﻣﺪاوم وراه ﻫﺎي اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ ودرﺻﺪﺧﻠﻮص ﻣﺤﺼﻮل راﺑﺼﻮرت ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﻧﺸﺎن ﻣیدﻫﻨﺪ.
تقطیر ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء
هماﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ، تقطیر ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰءﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ روش ﺗﻘﻄﯿﺮﻣﺪاوم اﺳﺖ. اﻣﺮوزه در واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﯽ، ازاﯾﻦ روش تقطیر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد. دراﯾﻦ روش،ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﻮراك داغ ازﭘﺎﯾﯿﻦ ﯾﮏ ﺑﺮج تقطیروارد ﺷﺪه ودر راﺳﺘﺎي ﻋﻤﻮدﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. درﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮج ﮐﻪ دﻣﺎﺑﯿﺸﺘﺮاﺳﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮﺗﻮﻟﯿﺪﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺎﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻدﻣﺎﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ وﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﮏ ﺗﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.
ﺑﺮج ﻫﺎي ﺗﻘﻄﯿﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﯾﻦ روش ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﯽ زﯾﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ:
-
ﺑﺮج ﻫﺎي ﺳﯿﻨﯽ دار (Tray Towers)
-
ﺑﺮج ﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ (Packed Towers)
اﻧﻮاع روش ﻫﺎي ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
-
ﺗﻘﻄﯿﺮ در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ (Pressurized Distillation)
-
ﺗﻘﻄﯿﺮ در ﻓﺸﺎر جو (Atmospheric Distillation)
-
ﺗﻘﻄﯿﺮ در ﺧﻼ (Vacuum Distillation)
-
ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب (Steam Distillation)
در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﻧﻮاع روش ﻫﺎي ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ.
ﺷﮑﻞ زﯾﺮﻧﻤﻮﻧﻪ اي ازﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮازﻧﻮع ﺳﯿﻨﯽ دارراﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺤﺼﻮﻻت آن، ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ. ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد، ازﺑﺎﻻﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮج ، ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.
ﺗﻘﻄﯿﺮ در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ
هماﻧﻄﻮرﮐﻪ درﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر، ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎي ﺟﻮش ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد.
ﺟﺪول زﯾﺮ، ﺗﺎﺛﯿﺮاﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎررا ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎي ﺟﻮش ﺑﺮﺧﯽ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻮرﻫﺎ، ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ:
ﺣﺎل ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ اﺟﺰاي ﻧﻤﻮﻧﻪ اي ازﮔﺎزﻃﺒﯿﻌﯽ راﮐﻪ داراي اﺟﺰاي ﺳﺒﮏ اﺳﺖ، ازﻫﻢ ﺟﺪاﮐﻨﯿﻢ. اﮔﺮاﯾﻦ ﮐﺎرراﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ دردﻣﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﻮي(F° ۶۰)اﻧﺠﺎم دﻫﯿﻢ،ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ، زﯾﺮادﻣﺎي ﺟﻮش اﺟﺰاي ﮔﺎزﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺴﯿﺎرﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮده وﻏﺎﻟﺒﺎﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ. ﺑﺎاﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﯽ ﺗﻮان دﻣﺎي ﺟﻮش اﺟﺰارااﻓﺰاﯾﺶ دادواﯾﻦ اﻣﮑﺎن راﺑﻮﺟﻮدآوردﮐﻪ ﺑﺘﻮان اﺟﺰاي ﯾﮏﺗﺮﮐﯿﺐﮔﺎزي راﻧﯿﺰﺑﺎﺗﻘﻄﯿﺮازﻫﻢ ﺟﺪا ﮐﺮد. ﭘﺲ ازﺑﻪ ﺟﻮش آﻣﺪن ﻫﺮﺟﺰءوﺟﺪاﺷﺪن آن ازﺗﺮﮐﯿﺐ اوﻟﯿﻪ، آن ﺟﺰءﻣﺠﺪدادرﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯿﻌﺎن ﮐﻨﻨﺪه درﻓﺸﺎرﺑﺎﻻﻣﺎﯾﻊ ﺷﺪه وﺟﻤﻊ آوري ﻣﯽ ﺷﻮد.
ﺑﺎ اﯾﻦ روش ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺎﻧﻨﺪﻣﺘﺎن، اﺗﺎن، ﭘﺮوﭘﺎن وﺑﻮﺗﺎن ﺑﺎدرﺻﺪﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ درروش ﺗﻘﻄﯿﺮ درﻓﺸﺎرﺑﺎﻻ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﺗﻘﻄﯿﺮدرﻓﺸﺎرﻧﯿﺰﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد، اﺟﺰاي ﯾﮏ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻮري ﺳﺒﮏ راﻣﯽ ﺗﻮان ازﻫﻢ ﺟﺪا ﻧﻤﻮد.
ﺗﻘﻄﯿﺮ در ﻓﺸﺎر جو
اﯾﻦ روش ﺗﻘﻄﯿﺮ، ﺟﻬﺖ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم وﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻧﺒﯽ ازﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮدرﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎه ﻧﻔﺖ ﻣورداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. درﺑﺮج ﻫﺎي ﺗﻘﻄﯿﺮﺳﯿﻨﯽ دار، ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻘﻄﯿﺮدرﻓﺸﺎرﺟﻮ راﻣﯽ ﺗﻮان ازﺳﯿﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮﻓﺖ. همانطورﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ، ﺑﺎﺣﺮﮐﺖ دراﻣﺘﺪادﺑﺮج ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ، ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﮏ ﺗﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.
ﺟﺪول زﯾﺮ، ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻋﻤﺪه ﺗﻘﻄﯿﺮ در ﻓﺸﺎر ﺟﻮ را ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ:
ﺗﻘﻄﯿﺮ در ﺧﻼ
تعریف فشاردرخلا:
دراﺻﻄﻼع ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻫﺎي ﮐﻤﺘﺮازﻓﺸﺎر ﺟﻮ(۷۶۰ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺟﯿﻮه)، ﻓﺸﺎر ﺧﻼﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ.
ﺗﻌﺮﯾﻒ واﺣﺪ ﮐﺮاﮐﯿﻨﮓ(cracking unit):
ﺑﻪ ﯾﮏ واﺣﺪﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮدﮐﻪ درآن ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﺮاﺛﺮدﻣﺎي ﺑﺎﻻوﻏﺎﻟﺒﺎﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده ازﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺰﮔﺮﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺳﺒﮏ ﺗﺮﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻتﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ واﺣﺪﺗﻘﻄﯿﺮدرﻓﺸﺎراﺗﻤﺴﻔﺮي راجهت ﺗﻬﯿﻪ “ﺧﻮراك ﻧﻔﺖ-ﮔﺎزوﯾﺎواﮐﺲ” واﺣﺪﻫﺎي ﮐﺮاﮐﯿﻨﮓ درﯾﮏ ﺑﺮج ﺑﺎﻓﺸﺎرﺟﻮي ﺗﻘﻄﯿﺮﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ دﻣﺎي ﺑﺴﯿﺎرﺑﺎﻻﯾﯽﻧﯿﺎزاﺳﺖ.ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﯽ اﺟﺰاي ﺳﺒﮏ ﻧﯿﺰﻗﺒﻞ ازرﺳﯿﺪن به دﻣﺎي ﺑﺎﻻﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ روش ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻄﯿﺮاﯾﻦ اﺟﺰاي ﺳﻨﮕﯿﻦ، ﮐﺎﻫﺶﻓﺸﺎر ﺑﻮده ﮐﻪ درﻧﺘﯿﺠﻪ دﻣﺎي ﺟﻮش اﺟﺰا ﻧﯿﺰﮐﺎﻫﺶ میابد. دراﯾﻨﺼﻮرت ﺑﻪ دﻣﺎي ﮐﻤﺘﺮي ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻄﯿﺮﻧﯿﺎزاﺳﺖ.
ﻣﻌﻤﻮﻻدرﺗﻘﻄﯿﺮدرﺧﻼ، ﻓﺸﺎرﺧﻼﺑﺮاﺑﺮﺑﺎ ۴۰ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮﺟﯿﻮه اﺳﺖ. ﺑﺮج ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده درﺗﻘﻄﯿﺮﺧﻼﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻘﻄﯿﺮدرﻓﺸﺎرجوﺣﺠﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮوﻓﺸﺎرﮐﻤﺘﺮي دارﻧﺪ. درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻗﻄﺮاﯾﻦ ﺑﺮج ﻫﺎازﻗﻄﺮﺑﺮج ﻫﺎي واﺣﺪتقطیردرﻓﺸﺎرﺟﻮي ﺑﯿﺸﺘﺮاﺳﺖ.
ﺷﮑﻞ زیر، ﻧﻤﻮﻧﻪ اي ازواﺣﺪﺗﻘﻄﯿﺮﻣﺠﻬﺰﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻘﻄﯿﺮدرﻓﺸﺎرﺟﻮ وﺗﻘﻄﯿﺮدرﺧﻼراﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ.
ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب
وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﻄﯿﺮدرﻣﺠﺎورت ﺑﺨﺎرﻣﺎده ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺸﺪﻧﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد، ﻓﺸﺎرﺑﺨﺎر ﯾﮏ ﻣﺎده ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮدﯾﮕﺮي ﻗﺮارﻧﮕﺮﻓﺘﻪ وﻣﺨﻠﻮط دردﻣﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺨﺎرﺟﺰﺋﯽ ﻫﺮدوﻣﺎده ﺑﺮاﺑﺮﺑﺎﻓﺸﺎرﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽ ﮔﺮدد، ﺗﻘﻄﯿﺮﻣﯽ ﺷﻮد.
ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ روش، آزﻣﺎﯾﺶ زﯾﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ:
ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ دردﻣﺎي ۱۴۰ درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ وﻓﺸﺎر۵۳۷ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮﺟﯿﻮه، ﺑﻨﺰن راﺗﻘﻄﯿﺮکنیم دراﯾﻦ دﻣﺎ، ﻓﺸﺎرﺑﺨﺎرﺑﻨﺰن ﺑﺮاﺑﺮﺑﺎ ۳۸۸ ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮﺟﯿﻮه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮﺑﺎﯾﺪﻓﺸﺎرراﺑﻪ اﻧﺪازه ۳۸۸– ۵۳۷= ۱۴۹ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮﺟﯿﻮه ﮐﻢ ﮐﺮدﺗﺎﺑﻨﺰن ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷﻮد. راه دﯾﮕﺮاﻓﺰودن ﻣﻘﺪاري ﺑﺨﺎرآب ﺑﺎﻓﺸﺎرﺑﺨﺎرﺟﺰﺋﯽ ۱۴۹ ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮﺟﯿﻮه اﺳﺖ. ﺑﺎاﯾﻦ ﮐﺎرﻓﺸﺎرﺑﺨﺎرﮐﻞ ﮐﻪﻣﺠﻤﻮع ﻓﺸﺎرﺑﺨﺎرﺑﻨﺰن وﻓﺸﺎرﺑﺨﺎرآب اﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮﺑﺎ ۵۳۷ ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮﺟﯿﻮه ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪوﺑﻨﺰن ﺗﺒﺨﯿﺮﻣﯽ ﺷﻮد.
میدانیم ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ دوﻣﺎده درﯾﮏ ﻣﺨﻠﻮط، ﺑﺮاﺑﺮﺑﺎﻧﺴﺒﺖ ﻓﺸﺎرﺑﺨﺎرآﻧﻬﺎاﺳﺖ. به ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮدراﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ۳۸۸ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﺑﻨﺰن، ۱۴۹ ﻣﻮﻟﮑﻮل آب وﺟﻮددارد. ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮدراﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ۳۸۸ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﺑﻨﺰن، ۱۴۹ ﻣﻮﻟﮑﻮل آب وﺟﻮددارد.
ﺑﺎاﯾﻦ روش ﻣﯽ ﺗﻮان درﯾﮏ ﻓﺸﺎرﺛﺎﺑﺖ، دﻣﺎي ﺟﻮش ﯾﮏ ﻣﺎده راﮐﺎﻫﺶ داد. ازاﯾﻨﺮو ازاﯾﻦ روش ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻄﯿﺮﻣﻮادﺳﻨﮕﯿﻦ ﮐﻪ دﻣﺎي ﺟﻮش ﺑﺎﻻدارﻧﺪﻧﯿﺰاﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد.
درروش ﺗﻘﻄﯿﺮﺑﺎﺑﺨﺎرآب، اﺑﺘﺪاﺑﺨﺎرآب ازﻃﺮﯾﻖ ﺑﺨﺶ ورودي ﺑﺮج، ﺟﻬﺖ ﻟﺨﺖ ﮐﺮدنﯾﮏ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻮري ازﻣﻮادﺳﺒﮏ واردﻣﯽ ﺷﻮد. دراداﻣﻪ، اﯾﻦ ﺑﺨﺎرﻣﺤﺼﻮل ﺣﺎﺻﻞ ازﻟﺨﺖ ﺷﺪن راﺑﺎ ﺧﻮدازﺑﺮج ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﭼﻮن آبﺑﺎﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻮري ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻤﯽ ﺷﻮد، ﻣﯽﺗﻮانﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده ازﻣﯿﻌﺎن، آنراازﻣﺤﺼﻮل ﺗﻘﻄﯿﺮﺟﺪاﮐﺮده ودوﺑﺎره درﭼﺮﺧﻪ ﺗﻘﻄﯿﺮﺑﺎﺑﺨﺎرآب ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد.
دراﻧﺘﻬﺎي اﯾﻦ ﺑﺨﺶ،میﺗﻮان ﮐﺎرﺑﺮدروش ﻫﺎي ﺗﻘﻄﯿﺮراﺑﺻﻮرت زﯾﺮﺑﯿﺎن ﮐﺮد:
