آموزش دفاع غیر عامل
پردیس فناوری کیش_ طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت
هدف از دفاع غيرعامل
در دفاع غيرعامل، ما بايد به طريقي حمله‌هاي دشمن را بي‌اثر و خسارت‌ها را كاهش دهيم. اين مهم‌ترين هدف در پدافند غيرعامل است. پس پدافند غيرعامل به كارهايي گفته مي شود كه جلوي از بين رفتن افراد و امكانات را بگيرد، يا ميزان خسارت‌ها را كم كند.
حالا به نظر شما چه كارهايي مي تونيم در زمان صلح انجام بديم تا در زمان جنگ يا حادثه خسارت‌ها كاهش پيدا كنند؟
يك راه مناسب نگاه كردن به اطرافمونه. طبيعت، يك مدرسه بزرگ است. ما از طبيعت درس‌هاي زيادي يادگرفته‌ايم. بسياري از اختراعات مهم بشر با مطالعه طبيعت و دقت درآن صورت گرفته است. يك راه خوب و ساده اينه كه ببينيم حيواناتي كه در طبيعت زندگي ميكنند چه كارهايي انجام مي‌دهند تا زنده بمونن.
روش‌های دفاع غيرعامل:
۱-همرنگي:
مثلا شير و پلنگ رنگ پوستشون همرنگ اطرافشونه. كه اين امر باعث ميشود تا حيوانات ديگه اونهارو از دور تشخيص ندهند. به اينكار همرنگ شدن با طبيعت يا همرنگي مي‌گويند. به همرنگي استتار هم گفته ميشود.
يك نمونه بسيار جالب ديگه از همرنگي در طبيعت، حيوونيه به نام آفتاب‌پرست.آفتاب‌پرست استاد همرنگي در طبيعت است. اين جانور، هرجا كه لازم باشد، به سرعت رنگ پوستش را تغيير مي‌دهد و خودش را به رنگ محيط در مي آورد. جانوران زيادي هستند كه از اين شيوه دفاعي استفاده ميكنند. آنها با اين كار، خودشان را از چشم دشمن پنهان ميكنند.
برخي از جانوران رنگ خود را تغيير نمي‌دهند؛ اما رنگ پوستشان نزديك به رنگ محيط‌شان است.
ما انسان‌ها با مشاهده اين رفتار حيوانات ياد گرفتيم كه اگر مي خواهيم دشمن ما رو نبينه بايد لباسي كه مي‌پوشيم همرنگ محيطمون باشه تا اون مارو به راحتي نتونه تشخيص بده. پس لباسي كه مي‌پوشيم بايد همرنگ محيطمون باشه و حتي صورتمونو هم اگه رنگ كنيم، بيشتر شبيه به محيط ميشود.
حالا اگه ما همراهمون وسايل ديگه بود چي؟ مثل كوله پشتي يا اسلحه حتي ماشين؟جوابش ساده است. مي تونيم اونهارو هم همرنگ محيطمون رنگ كنيم.
استفاده از موانع:
يه راه ديگه دفاع، استفاده از موانع است. هرچيزي كه بتواند جلوي پيشروي دشمن را بگيرد، يك مانع به شمار ميرود. به نظر شما چه موانعي مي‌تونيم سرراه دشمن قرار بدهيم؟ شايد جواب بدهيد يك ديوار بلند جلوي راهش بكشيم.
يا بگيد كه زمين رو بكنيم و يك حفره بزرگ و طويل جلوي راهش درست كنيم و داخلش آب بريزيم كه نتوانند به راحتي سمت ما بيان. همه جواباتون كاملا درست هست. حتي شما مي تونيد بجاي درست كردن رودخانه يا ساختن ديوار از رودخانه طبيعي و يا كوه و تپه استفاده كنيد، چون اينها به طور هميشگي در طبيعت بوده اند و شما لازم نيست وقت و پول صرف كنيد تا آنها را بسازيد. پس ما دو نوع مانع داريم، مانع طبيعي و مانع مصنوعي. پس يكي از ارزان ترين راه‌هاي دفاع، استفاده از طبيعت است. كوه‌ها، دره‌ها، رودخانه‌ها، غارها و جنگل‌ها هركدام مي تواند مانعي برسرراه دشمن باشد.
امام علي عليه السلام فرموده‌اند:
چون با دشمن روبه رو شديد، قرارگاهتان را بالاي تپه‌ها يا دامنه‌ي كوه‌ها يا كنار رودخانه‌ها قرار دهيد تا پناهگاهي براي شما و مانعی برای دشمن باشد. نهج البلاغه – نامه ي ۱۱
با توجه به حديث فوق به اهميت دفاع بدون سلاح يا همان دفاع غيرعامل پي می‌بريم.
پس ما بايد سعي كنيم در هنگام ساختن و قرار گرفتن در مقابل دشمن موقعيت‌هايي رو انتخاب كنيم كه دسترسي دشمن به ما سخت‌ترباشد. مثلا اگه بالاي كوه بريم دشمن سخت‌تر به ما ميرسه و تا بخواد كه از كوه بالا بياد ما مي تونيم شكستش بديم.
اگر مانع طبيعي مناسب در اختيارمان نباشد، مي توانيم مانع مصنوعي ايجاد كنيم كه جلوي دشمن را بگيرد. تعدادي از اين موانع عبارتند از: استفاده از خندق، خاكريز، سيم‌خاردار، ميدان مين و…
خندق گودال بزرگي است كه دردوران قديم اطراف شهرها يا روستاها ايجاد ميشد، تادشمنان نتوانند به سادگي از آن عبور كنند و به مردم آسيب برسانند.
جنگ خندق يكي از مهم‌ترين جنگ‌هاي مسلمانان است.
دراين جنگ، گروه بزرگي از دشمنان اسلام، شهر مدينه را محاصره كردند تا مسلمانان رابراي هميشه نابود كنند.
سلمان فارسي كه يك ايراني بود، به مسلمانان پيشنهاد داد خندقي دور مدينه بكنند تا دشمن نتواند به شهر وارد شود. اين پيشنهاد عملي شد. تنها چند نفر از پهلوانان دشمن از خندق گذشتند كه آنها هم كشته شدند. بنابراين ايجاد موانع براي دفاع در برابر دشمنان هم، يكي از شيوه هاي پدافند غيرعامل بوده، كه درقديم از آنها استفاده مي‌شده است.می‌‌دانستيد كه اصل كلمه عربی خندق، كندك فارسی بوده، يعني كندن زمين؟
پنهان سازي (اختفا):
پنهان سازي يكي ديگر از روش‌هاي مهم دفاع مي باشد. در پنهان سازي، ما هم خود و هم تجهيزاتمان را از ديد دشمن پنهان مي‌سازيم. همه حيوانات اطراف ما هم از اين اصل مهم استفاده ميكنند. مي‌توانيد چند تا از اين حيوانات را نام ببريد؟ گربه‌هاي اطراف ما يكي از اين حيوانات هستند، خيلي وقت‌ها زير ماشينها و يا گوشه انباري‌ها پنهان مي‌شوند تا به راحتي آنها را شناسايي نكنيم.
در بازي قايم باشك هم، يك نفر چشم مي‌گذاره و بقيه يه جايي قايم مي‌شن. حالا هر كسي كه جاي دورتر و بهتري قايم بشه، ديرتر پيدا مي شه. حتي مي‌تونه تو جاهايي قايم بشه كه خيلي نزديكن ولي كسي كه چشم گذاشته هرگز فكر نمي‌كرده كسي اونجا باشه. يعني شما براي اينكه توسط دشمن شناخته نشيد بايد خود و تجهيزات را مخفي كنيد. مثلا نظامي‌ها هواپيماها را توي غارها در دل كوها پنهان ميكنند و دشمنان نمي‌دونن كه داخل اين كوه بزرگ سنگي پر اسلحه و سلاح جنگي كه آماده حمله به اونهاست.
فريب:
فريب هم يكي ديگه از مهم‌ترين شيوه‌هاي دفاع غير عامل است. پيامبر درباره فريب مي فرمايند: جنگ يعني فريب.
هركاري كه بتواند ذهن دشمن را از اهداف مهم‌تر دور كند و به طرف هدفهاي كم اهميت‌تري ببرد، فريب است.
از فريب در همه جا استفاده ميشود، مثلا حتي توي فوتبال هم كاربرد داره. فرض كنيد پنالتي شده، فردي كه مي‌خواد شوت كنه، پايش را عكس جهتي كه مي خواهد شوت كند حركت مي دهد تا دروازه‌بان را فريب دهد.
فريب مثالهاي زيادي مي تونه داشته باشه. مثلا مي‌شه ساختمونهاي نظامي را با برگ و درخت پوشاند كه وقتي هواپيماها از روي اون رد مي شن فكر كنن كه جنگلي رو ميبينند نه ساختماني نظامي.پس در پنهان سازي شما خود را از ديد دشمن پنهان مي كنيد ولي در فريب شما ممكن است حتي در ديد دشمن باشيد ولي او متوجه حضور شما نشود يا شما را با اجسام ديگر اشتباه تشخيص دهد.
پراكندگي:
تا بحال شده كه وقتي مي خواهيد به مدرسه يا اردو برويد، والدين شما بگويند، پولهايت را در جيبهاي مختلف قراربده؟ مثلا مقداري را در جيب شلوار و مقداري را در جيب كيف مدرسه. فكر مي‌كنيد براي چه اين پيشنهاد را به شما مي‌دهند؟
علت اينست كه اگر اتفاقي افتاد و پولهايتان گم شد و يا در جايي جا گذاشتيد، همه پولهايتان را از دست ندهيد و مقداري از آن در جيب ديگرتان باقي بماند. در واقع با اين كار ميزان خسارت را كم مي‌كنيد.
در دفاع غيرعامل پخش كردن نيروها و امكانات خيلي مهم است. اين كار باعث ميشود دشمن نتواند به آساني همه امكانات را نابود كند. مثلا فرض كنيد، اگر يك نيروگاه بزرگ برق داشته باشيم، دشمن ممكن است با يك بار حمله آن را نابود كند.
آن وقت كل كشور درتاريكي فرو ميرود. ولي اگر به جاي يك نيروگاه، ۱۰ نيروگاه كوچك داشته باشيم، دشمن براي نابودي آن بايد ۱۰ بار حمله كند كه خيلي سخت‌تراست.
يك مثل معروف مي‌گويد:همه‌ي تخم مرغ‌هايتان را دريك سبد نگذاريد.
مكان‌هاي امن:
حتما تا بحال نام كفتر چاهي رو شنيده‌ايد. البته مي‌دونيد كه اسم صحيح اون كبوتر چاهي است. حالا چرا بهش مي‌گويند كفتر چاهي؟ اين نوع كبوتر، لانه‌اش رو توي قنات‌هاي آب و چاههاي زير زميني مي‌سازه تا از گزند شكارچي‌ها و جانوران درنده در امان باشه.
عقاب‌ها هم لانه‌هاشونو جاهاي خيلي بلند و دور مي سازند تا كسي به اونها دسترسي نداشته باشه. چون مي‌دونن كه اگه لونه خودشونو محكم و غيرقابل دسترس باشه، احتمال آسيب رسيدن به اونها كمتر ميشود.
ما هم بايد خانه‌هايمان مقاوم و مستحكم باشه تا در صورت بروز حادثه آسيب كمتري به منزل و افراد درون آن برسد. به دليل اينكه تمامي خانه‌هاي يك شهر مستحكم نيستند، دولت‌ها مكان‌هاي امني را تعبيه مي كنند تا در صورت بروز اتفاق‌هايي نظير زلزله يا حمله هوايي و موشكي مردم به داخل آنها پناه ببرند.
اين پناهگاه‌ها ممكن است بزرگ و همگاني يا كوچك و اختصاصي باشند. پناهگاه‌هاي بزرگ را دولت مي سازد ولي پناهگاه‌هاي كوچك را مردم نيز مي توانند بسازند مثلا همسايه‌ها در يك مجتمع مسكوني مي‌توانند مبادرت به ساخت پناهگاهي براي افراد آن مجتمع كنند تا در صورت لزوم افراد به داخل آن مراجعت كنند.
حفظ اطلاعات:
شما در مورد چند نفر از همكلاسي‌هاتون اطلاعات زيادي داريد؟ بعضي از اين اطلاعات ممكنه كه شخصي و خانوادگي باشه و قرار نباشه كه ديگران از اونها با خبر باشند، ولي اونها خودشون اين اطلاعات رو به شما داده‌اند. بدون اينكه شما ازشون خواسته باشيد.
حتي اسم مادر، پدر، محل سكونت، اسم دوستاشون، غذايي كه ديشب خورده‌اند و… . شايد فكر كنيد كه اين اطلاعات به درد كسي نمي خوره ولي يادتون باشه كه افراد سودجو منتظر اين اطلاعات هستند و با جمع كردن اين اطلاعات مي تونن در آينده بر ضد شما اقدام كنند. مثلا اگر بدونن كه هرروز از صبح تا بعد از ظهر در منزل كسي نيست مي‌تونن برنامه ريزي براي دزدي كنند و يك روز بعد از ظهر ببينيد كه در منزلتان اثري از لوازم درونش نيست!
در مورد يك كشور هم همين مسئله صادق است. دشمن قبل از شروع تجاوز به يك كشور نياز به جمع آوري اطلاعات دارد.گاهي اوقات بوسيله افراد و جاسوسان خود اينكار را انجام مي‌دهد و گاهي هم بوسيله هواپيماها و وسايل پيشرفته الكترونيكي. همه ما بايد مراقب باشيم تا اطلاعاتي را هر چند مختصر در اختيار ديگران قرار ندهيم.
حفظ روحيه:
حتما داستان مسابقه قورباغه‌ها را شنيده‌ايد كه روزي مسابقه‌اي ميان قورباغه‌ها بر سر بالارفتن از يك كوه بسيار بلند بود، قورباغه‌ها شروع به بالارفتن كردند و تماشاچيان بجاي تشويق شروع به تضعيف روحيه كردند، مي‌گفتند چقدر بلند است، چقدر سخت است، كسي نمي‌تواند بالا برود، از توان آنها خارج است و مانند اينها، مي‌ديدند كه تعدادي از قورباغه‌ها خسته شده و مي‌افتادند، هرچه بالاتر مي‌رفتند، از تعدادشان كمتر ميشد تا اينكه فقط يك قورباغه به نوك قله رسيد،
وقتي از او پرسيدند چطور شد فقط تو توانستي از بين اين همه قورباغه به انتهاي مسابقه برسي، ديدند جواب نمي دهد و فهميدند او ناشنوا بوده و چون شعارهاي تماشاچيان را نشنيده بود، روحيه خود را از دست نداده بود و به انتهاي مسابقه رسيده بود. دشمن هم با همين شعارها سعي دارد روحيه افراد جامعه را تضعيف كند و همچنين بين اقوام و ملتها تفرقه ايجاد كند بي‌آنكه شما هم متوجه اين قصد آنها شويد.
پيامبر اسلام (ص) درجنگ بدر، تنها ۳۱۳ نفر نيروداشت، اما تعداد سربازان دشمن، هزار نفر يعني سه برابر آنها بود. با اين وجود مسلمانان با توكل به خدا و حفظ روحيه، آن لشكر هزار نفري را شكست دادند و با پيروزي به شهر مدينه بازگشتند.
خداوند درقرآن كريم مي فرمايد:
«چه بسا گروه كوچكي به خواست خدا، برگروه بزرگي پيروز شده است.» (سوره ي بقره، آيه ۲۴۹)
حکایت
داستان اون پيرمرد رو شايد شنيده‌ايد كه هنگام مرگ، پسرانش را دور خود جمع كرد و به اونها يك چوب نازك داد تا بشكنند و آنها به راحتي آن را شكستند. سپس دو چوب را كنار هم گذاشت و به آنها گفت بشكنند و آنها هم شكستند.
پيرمرد همينطور چوب‌هاي بيشتري را كنار هم گذاشت تا به پنج رسيد، وقتي به پنج رسيد، ديگر هيچكدام نتوانستند آنها را بشكنند، رو به آنها كرد و گفت: اگر مثل اين چوب‌ها در كنار هم و متحد باشيد هيچ كس نمي‌تواند شما را شكست دهد. پس اگر بين ما تفرقه ايجاد شود، دشمن به راحتي ما را از بين مي‌برد ولي در صورت داشتن اتحاد، دشمن هرچقدر هم كه قوي باشد، نمي تواند بر ما سلطه يابد.