صنعت پوشاک در اقتصاد ایران و ترکیه / تاثیرات صنعت پوشاک بر اقتصاد

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_گروه خبری: مالی و اقتصاد و صنعت و فناوری

صنعت پوشاک

آمارهای بانک جهانی نشان می‌دهد که در حدود سه دهه گذشته روند رشد صنعت نساجی ایران و ترکیه معکوس بوده است؛ درحالی که سهم ۲۰ درصدی نساجی از اقتصاد کشورمان در سال ۱۹۹۱ به حدود ۳ درصد در سال‌های اخیر رسیده، این رقم برای ترکیه حرکت از ۱۵ به ۲۷ درصد بوده است.

امروزه‌، نساجی و پوشاک یکی از بخش‌­های عمده صنعت است که در زمینه اشتغال، درآمدزایی و ارزآوری می­‌تواند به اقتصاد همه کشورها و از جمله ایران کمک فراوانی بکند. شاید بی‌دلیل نبوده ‌است که اولین اقدام «امیرکبیر» در زمینه صنعتی کردن و پیشرفت ایران احداث کارخانه­‌های نساجی بود.

چرا صنعت نساجی مهم است؟

واقعیت این است که صنعت نساجی و پوشاک در تمام دنیا از اهمیت خاصی برخوردار بوده و عامل توسعه اقتصادی در کشورهای  چون هند، ویتنام، بنگلادش و پاکستان بوده است؛ تجربه موفقی که در کشورهای آسیایی ژاپن، کره جنوبی، تایوان و چین نیز تکرار شده است.

صنعت نساجی و پوشاک به دلیل جایگاه خاص آن و اهمیتش برای فرد و اینکه پوشاک یکی از نیازهای اساسی انسان است، توان تاثیرگذاری بالایی بر نرخ رشد، اشتغال و تولید را دارد. اهمیت صنعت نساجی و پوشاک به حدی است که چین از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۸ بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب شده را به صنعت نساجی و پوشاک اختصاص داده است. همچنین،  صنعت نساجی بیش از ۴۰ درصد اشتغال صنعتی و صادرات پاکستان و ۴۸ درصد از صادرات تایوان را شامل می­‌شود.

ایران و ترکیه در چشم‌انداز صنعت نساجی

این صنعت برای کشوری مانند ترکیه بسیار حیاتی است. در واقع از اوایل سال‌های ۱۹۸۰ و در ادامه تا سال ۱۹۹۰ میلادی ۴۰ درصد از درآمد ارزی صادراتی ترکیه را صنعت پوشاک تامین کرده است. مجموع صادرات منسوجات و پوشاک ترکیه در سال­‌های ۲۰۱۱، ۲۰۱۲، و ۲۰۱۳ به ترتیب ۲۵، ۲۷ و ۳۰ میلیارد دلار بوده و  نساجی و پوشاک سهمی در حدود ۱۸ درصد از کل سهم صادرات این کشور را در سال ۲۰۱۳ تصاحب کرده است. در حال حاضر نیز اولین بخش اقتصادی تامین کننده خالص درآمد ارزی این کشور است.صنعت نساجی و پوشاک، یک سوم شغل­‌های کشور ترکیه را به خود اختصاص داده و تاثیر زیادی بر رشد اقتصادی و اشتغال در این کشور گذاشته است.

بر اساس آمار بانک جهانی تا سال ۲۰۱۴ میزان رشد اقتصادی و سهم از اقتصاد صنعت نساجی و پوشاک ایران و ترکیه روند معکوسی را طی کرده ‌است. در سال ۱۹۹۱ صنعت پوشاک و نساجی حدود ۲۰ درصد از اقتصاد ایران است و در همان سال این مقدار برای ترکیه حدود ۱۵ درصد بوده است. اما با گذشت زمان این سهم برای ایران روند نزولی داشته و در سال ۲۰۰۹ به حدود ۳ درصد رسیده است، در حالی که این مقدار برای ترکیه در یک بازه زمانی روند رشد زیادی داشته و در سال ۲۰۰۳ ، ۲۷ درصد بوده است. اما در سال ۲۰۰۹ این مقدار سهم از اقتصاد در حدود ۱۷ درصد است.

ترکیه و ایران به عنوان دو کشور بزرگ منطقه‌­ای تلاش فراوانی برای دست‌یابی به جایگاه مطلوبی در بازارهای جهانی و از جمله خاورمیانه  داشته و دارند. صنعت نساجی و پوشاک یکی از مهمترین بخش­‌های است که دو کشور می‌توانند در آن به رقابت بپردازند و بخشی از اشتغال، درآمد و منابع ارزی حاصل از  صادرات را از طریق آن به دست بیاورند.

هرچند در سال‌های اخیر میزان شاغلین در این بخش افزایش یافته است و مقدار شاغلین در بخش نساجی در سال ۱۳۹۷ به حدود ۲۵۰ هزار نفر رسیده است. بر اساس سند چشم انداز ۱۴۰۴ باید مقدار شاغلین در صنعت نساجی و پوشاک به ۵۰۰ هزار نفر افزایش ­ و سهم ارزش افزوده آن به ۳ یا ۴ درصد ارتقا یابد

اما در مقابل میزان نیروی کار جذب شده در صنعت نساجی، پوشاک و چرم ترکیه در سال ۲۰۰۸ ، ۸۲۵۶۱۷ نفر بوده است. مقدار صادرات محصولات نساجی و پوشاک ترکیه در سال ۲۰۱۸، ۲۶/۱ میلیارد دلار بوده و انتظار می­‌رود در سال ۲۰۱۹ این مقدار به یک میلیارد دلار برسد.همچنین، شاغلین در صنعت نساجی در سال ۲۰۱۸ حدود ۶۰۰ هزار نفر بوده است و برآوردها در صنعت نساجی و پوشاک نشان دهنده اشتغال بیشتر از ۳ میلیون نفر است.

این در حالی است که به دلیل قوانین و مقررات موجود، توان تبلیغات و مانور تبلیغاتی در حوزه پوشاک در ایران محدود است و نبود تبلیغات مناسب با شرایط و نوع سلیقه مشتری به عنوان عامل تحریک کننده مصرف، صنعت ایران در زمینه صادرات این محصول را محدود کرده است. ایران در دهه ۷۰ برندهای پوشاک معتبری چون پوشاک «آرین جین» و کارخانه «جامگان» و «جامه­گران» داشت که صادر کننده کالاهای معتبر به اروپا بودند. در حالی که در حال حاضر برندهای چون «زارا»، «H&M»، «تاپ شاپ» و «مانگو» از برندهای مطرح پوشاک جهانی­اند که شعب تولیدی در ترکیه دارند. بعلاوه، در زمینه طراحی لباس، طراحان مطرحی در سطح جهان ترکیه­‌ای هستند.

ترکیه علاوه بر صنعت تبلیغات رسانه‌­ای از طریق توریسم و برگزاری شوهای مختلف لباس و فستیوال­‌های خرید، توانسته بخشی از فروش صنعت پوشاک خود را از طریق گردشگرانی انجام دهد که برای تفریح، خرید و سرگرمی به این کشور مسافرت می‌کنند.

به طور کل مقایسه وضعیت پوشاک کشورمان با ترکیه به عنوان یکی از کشورهای تأثیرگذار منطقه نشان می‌دهد که ما با چشم‌انداز تبدیل شدن به کشور اول اقتصادی در منطقه فاصله بسیاری داریم. واقعیت این است که با وجود بیش از ۸۰ میلیون جمعیت و رابطه و همکاری خوبی که با کشورهای همسایه داریم این هدف دور از دسترس نبوده و چنین ظرفیتی در حوزه پوشاک و نساجی در کشور وجود دارد.