حسابداری مدیریت چیست؟
حسابداری مدیریتی به معنی استفاده از داده های حسابداری مالی برای مدیران کسب و کارها با هدف اخذ تصمیمات آگاهانه می باشد. این نوع حسابداری مدیر را قادر می سازد عملکرد خود را مورد بررسی انتقادی قرار دهد و بر کسب و کار خود کنترل بیشتری داشته باشد.
حسابداری مدیریتی به معنی استفاده از داده های حسابداری مالی برای مدیران کسب و کارها با هدف اخذ تصمیمات آگاهانه می باشد. این نوع حسابداری مدیر را قادر می سازد عملکرد خود را مورد بررسی انتقادی قرار دهد و بر کسب و کار خود کنترل بیشتری داشته باشد. در این علم مدیر نیاز به پایگاه داده اطلاعات حسابداری دارد. این پایگاه داده اطلاعات مفیدی از کسب و کار در اختیار وی قرار میدهد.
در کل اهداف حسابداری را می توان به دو دسته تقسیم کرد: کنترل و تصمیم گیری.
در علم حسابداری مدیریت کنترل شامل برنامه ریزی، کنترل های اداری و فرهنگی، سایبرنتیک و سیستم های پاداش می شود. اما تصمیم گیری شامل تصمیمات عملیاتی و استراتژیک است. در مجموع حسابداری مدیریتی می تواند از طریق بهبود فرآیند تصمیم گیری و مدیریت اعضای یک سازمان باعث ایجاد ارزش سازمانی شود. حسابداری مدیریتی سیستمی است که وظیفه اصلی خود را اندازه گیری و تهیه اطلاعات مالی و عملیاتی میداند تا فعالیت مدیران را هدایت کند. تا سال ۱۹۲۵ تمام فنون مورد استفاده حسابداری مدیریتی که امروزه بکار می رود ابداع شده بود اما پیشرفت واقعی این شاخه از حسابداری بین سالهای ۱۹۲۰ تا ۱۹۲۹ میلادی (قبل از جنگ جهانی اول) صورت گرفت زیرا در این دوران حسابداری مدیریت نه تنها به عنوان ابزاری مهم جهت گردآوری هزینه ها و تعیین بهای تمام شده محصولات بکار برده شد بلکه فنون و روش های جدیدی جهت بهبود تصمیم گیری مدیران با توجه به اطلاعات حسابداری صنعتی ابداع شد. فنون مربوط به تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر، رابطه بین بهای تمام شده، حجم فعالیت و سودآوری، حسابداری سنجش مسئولیت و هزینه یابی متغیر در این دوران بوجود آمد.
جنگ جهانی دوم نیز تاثیر عمیقی در پیشرفت حسابداری مدیریت داشت. در حین جنگ از فنون و الگوهای حسابداری مدیریت به دلیل مشکلات مالی و شرایط محیطی استفاده موثری به عمل نیامد اما پس از جنگ کنترل هزینه ها آغاز گردید. مهمترین عاملی که در این دوران باعث پیشرفت حسابداری مدیریت شد ظهور رایانه ها در دهه ۱۹۵۰ بود که باعث پردازش سریع اطلاعات و استخراج از گزارشهای مالی متنوع گردید.
در حال حاضر مهمترین حوزه های فعالیت حسابداری مدیریت عبارتند از:
- تعیین بهای تمام شده
- تصمیم گیری با استفاده از اطلاعات مالی
- کنترل عملیات
- ارزیابی عملکرد مدیران
- بودجه بندی جامع
- بودجه سرمایه ای
- ایجاد انگیزه در بین کارکنان و مدیران
- بررسی عوامل مهم رفتاری
در نتیجه دامنه فعالیت حسابداری مدیریت محدود به سازمان نمی گردد بلکه در سطح جامعه و عرصه بین المللی گسترده شده است.
ویژگی های حسابداری مدیریتی
- از اهداف کنترلی گذشته نگر به سمت سیستم های اطلاعاتی آینده نگر برای برنامه ریزی راهبردی استفاده میکند.
- بر کنترل های سالانه در محیط های عملیاتی رقابتی محدود و پایدار تمرکز دارد.
- معمولا اطلاعات آن محرمانه است و از طرف مدیران مورد استفاده قرار می گیرد و جنبه عمومی ندارد.
- با ارجاع به نیاز مدیران نوشته می شود و نه از طریق استانداردهای عمومی حسابداری مالی
وظایف حسابداری مدیریتی
- بودجه بندی سرمایه: در این نوع حسابداری سرمایه مورد نیاز برای اجرای طرحهای مختلف سازمان پیش بینی شده و مورد بررسی قرار میگیرد. حسابدار مدیریتی وظیفه دارد اطلاعات مربوط به نقدینگی حاصل از طرح های مختلف را تجزیه و تحلیل کرده و به مدیر در فرآیند تصمیم گیری یاری رساند.
- بودجه بندی سالانه: حسابدار مدیریتی موظف است برای فعالیت های کسب و کار اقتصادی در بازه های زمانی متفاوت بودجه تخصیص دهد. این بودجه می تواند شامل مقادیر پولی و یا غیر پولی باشد. (مثلا تعیین رقم مورد انتظار تولید یک محصول)
- بررسی تصمیمات مربوط به خرید و اجاره: حسابدار مدیریتی باید در فرآیند تصمیم گیری در مورد خرید و اجاره اجناس و یا املاک مربوط به کسب و کار با مدیریت همفکری داشته باشد.
- حسابدار مدیریتی می بایست به بررسی بهای تمام شده محصولات و تجزیه تحلیل هزینه ها و سودآوری فعالیت های کسب و کار بپردازد همچنین به پیش بینی میزان فروش محصولات و برنامه ریزی راهبردی کسب و کار کمک کند.
- مدیریت ریسک: فعالیت حسابدار مدیریتی می تواند منجر به شناسایی و اندازه گیری ریسک نهفته در فعالیت های سازمان شود و از این طریق بازده سازمان را ارتقا بخشد.
حسابداران مدیریت نگاه رو به آینده دارند و از داده های گذشته برای پیش بینی فعالیت های آتی سازمان استفاده میکنند در نتیجه دانش مورد استفاده یک حسابدار مدیریتی از بررسی داده های حسابرسی، خزانه داری، بازاریابی، تدارکات، ارزشیابی، قیمت گذاری و غیره حاصل می شود.
نقش فناوری اطلاعات در حسابداری
امروز با رشد فناوری اطلاعات در تمامی حوزه ها و با استفاده از نرم افزارهای حسابداری و ثبت اطلاعات حسابداری کسب و کارها معمولا به پایگاه داده گسترده ای دسترسی دارند. فناوری اطلاعات نقش بسیار مهمی در گسترش سیستم های اطلاعاتی حسابداری یا AIS ایفا کرده است. برای مثال سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان یا ERP دستیابی به اطلاعات سازمان را برای مدیران کسب وکار تسهیل کرده است.فناوری اطلاعات به ایجاد یک محیط اطلاعاتی منجر می شود که انجام عملیات به صورت یکپارچه و انعطاف پذیر را تسهیل میکند در نتیجه به یک رکن اساسی و غیر قابل اجتباب اطلاعات حسابداری تبدیل شده است. و این مسئله باعث تحقق اهداف حسابداری از طریق اینترنت و فناوری اطلاعات، ایجاد پایگاه داده و نرم افزارهای حسابداری شده است. ورود نرم افزار های saas نمونه ای از این نرم افزارهاست که نرم افزار حسابداری سرمایه سیستم یکی از انواع نرم افزاهای SaaS برای انجام امور حسابداری سازمانهاست.
فناوری اطلاعات در شاخه های حسابداری مدیریت
- حسابداری صنعتی: بخش حسابداری بهای تمام شده، در حوزه حسابداری مدیریت به صورت خاص به مدیریت در اندازه گیری و کنترل هزینه های خرید، فروش، توزیع و پردازش می پردازد. امروزه سیستم های اطلاعاتی رایانه ای هزینه ها را ردیابی میکنند در نتیجه تکنیک های هزینه یابی مبتنی بر فعالیت رواج بیشتری یافته اند. بعلاوه این سیستم ها مدیران را قادر می سازند برای بررسی فرآیندهای کسب و کار و مهندسی مجدد فرآیندها اقداماتی انجام دهند.
- اندازه گیری عملکرد سازمانی: کاربرد دیگر فناوری اطلاعات در حوزه حسابداری مدیریت سنجش عملکرد کسب و کار می باشد. در یک سیستم حسابداری مدیر وظیفه دارد عملکرد نامطلوب یا افراد ناکارآمد را شناسایی کرده و برای آنها تصمیم گیری کند و با کمک نرم افزارهای حسابداری مدیران قادر خواهند بود عملکرد واحدهای مختلف خود را بررسی نمایند مثلا اگر در یک کسب و کار تولیدی میزان برگشت کالا نسبت به فروش ماهیانه بالا باشد به این معنی است که مشتریان از کالا رضایت نداشته در نتیجه بخش تولید وظایف خود را به درستی انجام نداده است.
- بودجه بندی: بودجه ی هر سازمان در واقع یک طرح مالی برای آینده آن کسب و کار می باشد در نتیجه به یک برنامه مدیریتی با کیفیت کمک میکند. بودجه به دو نوع بلند مدت و کوتاه مدت تقسیم می شود و حسابداران مدیریت پیش بینی هر دو نوع بودجه را در دستور کار خود دارند. تفاوت این دو نوع بودجه در بازه ی زمانی برنامه های مالی است. معمولا بودجه های کوتاه مدت بودجه را برای یک دوره زمانی ۱۲ ماهه فراهم میکنند اما بودجه بلند مدت پیش بینی مالی را برای یک دوره ۵ ساله مهیا میکند. چون بودجه ها معمولا تلاش میکنند انتظارات مالی آینده را پیش بینی کنند مدیران با بررسی آنها می توانند علل تغییرات معنی دار را در طول دوره پیگیری و مقایسه کنند. و فناوری اطلاعات کمک بزرگی به مدیران در بودجه بندی کسب و کار میکند.